• Türk taş ve ahşap işçiliğinin en güzel örneklerinden olan Eşrefoğlu Camii, zengin taş ve çini süslemelerin yanı sıra ahşap destek ve tavan sistemindeki işleme ve nakışlarıyla görenleri âdeta büyüleyen nadide bir eserdir.

Beyşehir Eşrefoğlu Külliyesi, camii, çifte hamam, bedesten, han, imaret ve türbeden oluşmaktadır. Biz daha çok dünyada enderi az bulunan ahşap direkli mâbetler içerisinde en büyüğü ve orijinali olması dolayısıyla Eşrefoğlu Camii üzerinde duracağız.

 Konya’nın Beyşehir İlçesinin kuzeyinde, İçerişehir Mahallesi’nde yer alır. XIII. yüzyıldan kalan ahşap ayaklı camilerin en büyük ve özgün örneğidir. Cami, Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubad’ın kurduğu şehirde 1243’ten sonra beylik kurmuş olan Eşrefoğlu Süleyman Bey tarafından 1297’de yaptırılmıştır. Ancak taç kapısı, mozaik çini bezemeleri ve ahşap işçiliğiyle Selçuk üslubunu sürdürür.

TÜRK AHŞAP İŞÇİLİĞİNİN ŞEHASERİDİR

İç mekân mihrap duvarına dik uzanan kirişleri destekleyen ahşap sütunlarla yedi sahına ayrılır. Ötekilerden daha geniş tutulan mihrap ekseni üzerindeki sahın mihrap önü kubbesi ve karlık olarak tasarlanan üstü açık bölümle belirtilmiştir. Caminin kuzeydoğu yönü sokağa göre biçimlenir. Orta Asya’da Semerkant, Buhara gibi eski Türkistan şehirlerinde yer alan ağaç direkli camilerin ülkemizdeki bir örneği olan Eşrefoğlu Camii, çok sayıda ahşap sütun üzerinde yükselir. Eser Türk taş ve ahşap işçiliğinin en güzel örneklerindendir. Zengin taş ve çini süslemelerin yanı sıra ahşap destek ve tavan sistemindeki işleme ve nakışlarıyla görenleri büyüleyen eser, sadece Anadolu’nun değil, İslam mimarisinin de nadide örneklerinden. Caminin en önemli özelliklerinden biri, gölgeli nakış tekniğinin uygulandığı ilk eser olması. Eşrefoğlu Camisi’nin Sahip Ata Camisi’nden ilham alınarak yapıldığı ve yapıldıktan sonra Beyşehir yöresindeki diğer bazı camilere örnek teşkil ettiği ifade edilmektedir.

MİHRAP VE MİNBER MUHTEŞEMDİR

Yüzyıllar boyu kış aylarında camiinin damındaki kar, çatının ortasındaki boşluktan ortadaki havuza atılmış ve ortamı nemlendirerek yakılan sobalardan ötürü ahşap sütunların çatlayıp kurumasını engellemiştir. 1965 yılında karlığın üstü camla kapatılmış ve işlevini yitirmiştir. Eşrefoğlu camii mukarnas başlıklı 48 ağaç direk üzerine mihraba dikey, yedi nefli bir yapı olup, diğerlerinden daha geniş ve yüksek orta nefi, ayrıca mihrap önü kubbesi, karlık işi gören açık orta bölümle, hem içten hem de dıştan kuvvetle belirtilmiştir. Caminin güney cephesi 31–80 m, batı cephesi 46–55 m uzunlukta dış ölçüleriyle Anadolu’da ağaç direkler üzerine oturan düz ahşap tavanlı camilerin en büyüğü olan cami; ahşap, çini ve kalem işleri uygulamaları ile en zengin ince mimari örneklerini gösterir.

Altı metre yüksekliğinde, çini mozaik ile kaplı muhteşem bir mihraba sahiptir. Mihrap önü kubbesi, sırlı tuğla ve mozaik çini ile kaplıdır. Kubbenin ortasında beş köşeli bir yıldız içerisinde kûfî ile Allah, Muhammed ve ilk Dört Halifenin isimleri yer almaktadır. Abidevî bir taç kapısı vardır. Minberi tamamen ceviz ağacından, oymalı ve çatmalı tutkalsız yapılmıştır. İnanılmaz bir düzgünlük ve incelikte yapılan minber geometrik şekiller ve bitkisel bezemelerle kaplıdır. Caminin tavanı renkli kalem işi süslemelere sahiptir. Kök boyalı motifler dikkat çekicidir.

EŞREFOĞLU KÜLLİYESİ

Eşrefoğlu Mimarisi, sadece camiden ibaret değildir. Caminin yanında, hamam ve türbe de bulunmaktadır. Hamam; caminin hemen yanında yer almaktadır. Üstü kubbelerle örtülüdür. Eşrefoğlu Külliyesinin vakfiyesinde önemli bir gelir kaynağı olmuştur. Hamam günümüzde hâla bir bölümü ile açıktır. Türbe; Şerafettin Süleyman Halil Bey tarafından kendi adını taşıyan caminin doğu duvarına bitişik olarak 1301 tarihinde yaptırılmıştır. Selçuklu türbelerinin son örneklerinden biri olup görülmeye değer güzelliktedir. Sekizgen gövde üzerine kesme taşla yapılmıştır. Dışarıdan konik bir çatı ve içten kubbe ile örtülüdür.

Devam edecek.