Prof. Dr. Hüseyin Muşmal

Prof. Dr. Hüseyin Muşmal

Beyşehir regülatörü (taş köprü) 100 yaşında

Beyşehir regülatörü (taş köprü) 100 yaşında

 

Beyşehir Regülatörü ya da halk arasında bilinen adıyla Beyşehir Taş Köprü 1908-1914 yıllarında Konya Ovası’nın sulanması amacıyla Beyşehir Gölü’nün Konya Ovası’na akıtılması projesi kapsamında inşa edilmiş bir yapıdır. Proje kapsamında yıllarca sürdürülen çalışmalar sırasında pek çok yapı inşa edilmiş olup, projenin en güzel sanat yapısı ve simgesi Beyşehir Regülatörü olmuştur.

45270650.jpg

Konya Ovası Sulama Projesi’nin hayata geçirilmesinden önceki dönemlerde, Beyşehir Gölü’nün suları Beyşehir Çayı vasıtasıyla yaklaşık 60 km mesafe kat ederek Suğla Gölü’ne dökülürdü. Böylece Suğla Gölü’nden çıkan sular Çarşamba Çayı ile birleştikten sonra Konya Ovası’na yayılır ve birçoğu geçici ve küçük çapta olan su birikintileri oluştururdu. Bu su birikintileri, çevrede bulunan tarım arazilerini sular altında bıraktığından, ziraî faaliyetleri de kesintiye uğratmaktaydı. Hatta taşkınların uzun sürdüğü dönemlerde araziler bataklığa dönüştüğünden çevrenin havası bozulmakta ve ahali bulaşıcı hastalık tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktaydı.

XIX. yüzyılda daha tehlikeli bir hale geldiği anlaşılan taşkınlardan muzdarip olan ahali tarafından, yerel yöneticilerin dikkati çekilerek, bir çözüm bulunması hususları zaman zaman merkeze aktarılmaktaydı. Diğer taraftan yılın bazı aylarında Konya Ovası’nın büyük bir bölümünde ise ciddi kuraklıklar yaşanmakta, arazi sulanamadığı için ürün verimi çok düşmekte, hatta bazı yıllarda büyük kıtlık hadiseleri yaşanmaktaydı. Bütün bu durumlar, XIX. yüzyılın başlarında Konya’daki yöneticileri Beyşehir Gölü’nün Konya Ovası’na kadar taşan sularından yararlanma düşüncesine götürmüştür. Nihayet, Bozkır ve Seydişehir çevresindeki köylerin ahalileri ile Konya ileri gelenlerinin verdiği dilekçeler neticesinde düzenlenen ve Konya Vilâyeti tarafından İstanbul’a gönderilen mazbatalarda Konya Ovası Sulama Projesi ilk defa ciddi boyutlarda gündeme taşınmıştır. Söz konusu proje 1853, 1866 ve 1880 yıllarında düzenlenen mazbatalar ve layihalarda yeniden dile getirilmiştir. Neticede 1898–1902 yılları arasında Konya valiliği yapmış olan Avlonyalı Ferid Paşa’nın sadrazamlığı döneminde Konya Ovası Sulama Projesi’nin ihalesi gerçekleştirilmiştir. İhaleyi alan Anadolu-Osmanlı Demiryolu Şirketiyle 10 Kasım 1907 tarihinde İstanbul’da bir sözleşme imzalanmış ve sözleşme 30 Nisan 1908 tarihinde Sultan Abdülhamit tarafından tasdik edilmiştir. 1908–1914 yılları arasında tamamlanan proje ile Beyşehir Gölü suları bir isale kanalıyla Konya Ovası’na nakledilerek üç esas kanal ile sulamaya verilmiştir..

Bir asır boyunca hayal edilen ve pek çok kişinin gerçekleştirmek amacıyla çaba sarfettiği proje ile ilgili çalışmalar her ne şekilde ve nasıl yürütülmiş olursa olsun, bugün toplum hafızasında yer etmiş bulunan hikayelerin ana fikri, devlet ve vatandaş işbirliği toplum menfaatleri noktasında birleştiğinde, büyük ve önemli işlerin veya gerçekleşmesi çok zahmetli ve zor olan projelerin hayata geçirilmesinin bir hayal olmaktan çıkmış olduğudur. Konya Ovası Sulama Projesi’de Seydişehir, Beyşehir ve Bozkır Köylülerinin hayalinde, Kurukafa Mehmet Efendi’nin şahsında köylülerin projeye olan inancı ve azmi ile Ferit Paşa’nın gayreti ve desteği sonucunda Sultan II. Abdülhamit’in Konya Vilayeti bir hatırası olarak hayalden gerçeğe dönüşmüş nadide bir örnektir. 1914 yılında tamamlanmış olan söz konusu Beyşehir Regülatörü, Sultan Abdülhamit’in hatırası olarak Osmanlı Devleti ile Türkiye Cumhriyeti arasında geçiş dönemini simgeleyen bir köprü vazifesi taşımakta olup bugün 100 yaşına ulaşmıştır. Bir asır boyunca Beyşehir Gölü’nün ayağı olan köprünün altından Konya Ovası’na bereket akmış ve bu bereket nedeniyle bugün Konya Ovası hem ulusal hem de uluslararası düzeyde Türk Tarımı’nın sembolü haline dönüşmüştür.

 

 

 

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,çok uzun ve ilgili içerikle alakasız,
Türkçe karakter kullanılmayan yorumlar onaylanmamaktadır.
Prof. Dr. Hüseyin Muşmal Arşivi
SON YAZILAR