Ekvador'daki Görüşmeler Kolombiya Ve Eln İçin İlk Değil

BOGOTA (AA) - LOKMAN İLHAN - Kolombiya hükümeti ile ülkedeki ikinci büyük isyancı grup olan Marksist-Leninist örgüt Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) arasında birçok ertelemenin ardından 7 Şubat’ta Ekvador'da başlayan görüşmeler, ne hükümet ne de ELN için bir ilk.

Kolombiya’da hükümetin, ELN ve diğer silahlı gruplarla resmi temas kurma denemeleri, 1980’lerde eski devlet başkanlarından Belisario Betancur döneminde başladı. ELN'nin fazla yanaşmadığı Betancur dönemindeki denemelerin ardından, 1980'lerin sonunda Devlet Başkanı Virgilio Barco'nun diyalog çabaları da sonuçsuz kaldı. 1990'lı yıllarda devlet başkanlığı koltuğunda oturan Cesar Gaviria, Ernesto Samper ve 2002'de görev süresi sona eren Andres Pastrana dönemlerinde de sürdürülen barış görüşmelerinde, ipi halihazırda muhalefette bulunan eski Başkan Alvaro Uribe Velez göğüsledi.

Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) ile yapılan barış anlaşması karşısında kampanya yürüten ve 2 Ekim’deki referandumda “Hayır” zaferi kazanan eski Devlet Başkanı Uribe’nin hükümeti ile ELN arasında Küba’da kurulan barış masasında da sonuca ulaşılamadı.

ELN ya da diğer gruplarla yakalanan diyalog fırsatları, örgütlerin masaya yanaşmaması, ülkedeki paramiliter grupların saldırıları ya da insan kaçırma eylemlerinin devam etmesi gibi birçok sebeple değerlendirilemedi.

Hükümet ve ELN arasında Ekvador’un başkenti Quito’daki Cashpamba Cizvit merkezindeki müzakereler ise örgütün 10 ay rehin tuttuğu eski Kongre Üyesi Odin Sanchez’i serbest bırakması ve hükümetin, 2 ELN mensubunu affetmesiyle başlayabildi.

- Çatışma ortamından çıkmak için fırsat

Bogota’daki Nacional Üniversitesi, Yönetim ve Strateji Bilimleri bölümünden Doç. Dr. Carlos Alberto Rodriguez-Romero, AA muhabirine barış görüşmeleriyle ilgili yaptığı açıklamada bu görüşmeleri “Kolombiya’daki silahlı çatışma ortamından çıkış için bir umut ve fırsat olarak” gördüğünü belirtti.

Rodriguez, 60 yıl süren çatışmaların geride yaşamını yitiren, yakınlarını kaybeden ve yaşadığı yeri terk etmek zorunda kalan 8 milyon kurban bıraktığını ifade etti.

Kolombiya’da toplumsal eşitsizlik durumunun ve zengin ile fakir arasındaki farkın var olmaya devam ettiğini söyleyen Rodriguez, bunun değişmemesi durumunda gelecekte başka toplumsal sorunların ve çatışmaların ortaya çıkma ihtimalinin yüksek olduğuna dikkati çekti.

Rodriguez, FARC-EP ve ELN arasındaki farkla ilgili soruyu FARC’ın ilk ortaya çıkış belirtilerinin, 1940’lı yılların sonunda Liberal ve Muhafazakar Parti taraftarları arasında çatışmaların yaşandığı dönemde görüldüğünü ifade ederek yanıtladı. Rodriguez, 1948'de başlayıp 1958'e kadar süren “Violencia” döneminde Tolima eyaletinin güneyinde köylülerin kendilerini savunmak için oluşturduğu bazı grupların ortaya çıktığını söyledi.

Komünizmi benimseyen bu grupların “Marquetalia” diye anılan bölgede uzun süre hakimiyet sağladıklarını hatırlatan Doç. Dr. Rodriguez, 1964'te Kolombiya hükümetinin ABD ordusunun desteği ile bölgeye düzenlediği operasyondan kurtulan köylülerin, bugün FARC ismiyle bilinen örgütü kurduğunu dile getirdi.

Söz konusu döneminin ardından Liberal Parti ile Muhafazakar Partinin bir araya gelerek Ulusal Cephe koalisyonunu kurduğunu anımsatan Rodriguez, “ELN, 1960’lı yılların ilk yarısında bu koalisyonun dışlayıcılığı karşısında ortaya çıkmış silahlı bir gruptur.” dedi.

Başlangıçta ülkedeki istikrarsız ortamı reddeden entelektüellerin de katıldığı örgütün mensuplarının, işçi sınıfından gelen öğrencilerden oluştuğunu belirten Rodriguez, ELN’nin “Özgürlük Teolojisi” kadar, Küba Devrimi'ni de örnek aldığına değindi.

Rodriguez, Kolombiya ile ELN arasındaki çatışmalarda komşu ülkelerin nasıl bir rol üstlendiğine yönelik soru üzerine, örgütün etkili olduğu bölgenin Venezuela sınırı olduğuna vurgu yaptı.

“Hatta ELN için ‘Kolombiya’ya saldırır, Venezuela’ya sığınır’ denirdi.” ifadesini kullanan Rodriguez, örgütün, 2013'te ölen Venezuela eski Devlet Başkanı Hugo Chavez döneminde bu ülkeyi “Kolombiya’nın müdahale edemeyeceği ama kendilerinin sığınabileceği bir tapınak, bir vaha” gibi gördüğünü aktardı. Rodriguez, bir dönem Chavez’in siyasi hamleleriyle örgütün "devrimin sembolü olarak bayraklaştırılmaya çalışıldığını” dile getirdi.

ELN’nin liderlerinden Rahip Perez ismiyle de bilinen İspanyol din adamı Gregorio Manuel Perez’in 1988’deki ölümüyle ideolojik bir değişim yaşadığını hatırlatan Rodriguez, örgütün bu dönemden sonra sistemi silahla ele geçirme fikrinden anlaşma sağlamaya doğru değiştiğine değindi. Rodriguez, sonralarda ELN’nin hükümetlerle daha belirgin temaslar kurmaya başladığını söyledi.

Örgütle en son diyaloğun da Venezuela’nın eski Devlet Başkanı Chavez döneminde kurulduğunu belirten Rodriguez, Kolombiya Devlet Başkanı Uribe ile Chavez arasındaki ideolojik farkın, kurulan görüşme masasının daha ileriye gitmesine engel olduğunu ifade etti.

Rodriguez halihazırdaki Devlet Başkanı Santos’un yeniden kurulan barış masası için bir yol haritası sunduğu değerlendirmesinde bulundu.

Kurtuluş ya da Özgürlük Teolojisi olarak bilinen akım, 1968'de Medellin kentinde düzenlenen 2. Latin Amerika Psikoposlar Konfresansı'nda ortaya çıkmıştı. Konferansa katılan din adamlarının, kilisenin Latin Amerika'daki fakirlik ve sosyal adaletsizlik karşısında savaşanların yanında pozisyon alması gerektiği yönündeki söylemi herkes tarafından benimseniyor. Fakirleri, tanrı tarafından seçilmiş bir sosyal sınıf olarak gören din adamlarından bazıları, İsa peygamberin dünyaya dönmesi durumunda Güney Amerika'da halkın yanında savaşan gruplara destek vereceğini ifade ediyor.

Ülkenin ikinci büyük solcu gerilla örgütü olan ELN, 29 Eylül 2016'da sosyal medya hesabı aracılığıyla hükümetle arasındaki farklılıkların üstesinden gelmeye ve barış görüşmelerini başlatmaya hazır olduğunu duyurmuştu.

Kolombiya hükümeti ile ELN arasında 7 Şubat'ta başlayan barış görüşmeleri, Ekvador, Şili, Küba, Venezuela, Norveç ile Brezilya'nın gözlemciliği ve garantörlüğünde yapılıyor.