“İPEK, DOĞAL BİR KLİMADIR”

“İPEK, DOĞAL BİR KLİMADIR”
Hatay’ın gururu Edip Büyükaşık baba mesleğini sürdürerek, unutulan el sanatlarından olan ipek dokumaya can veriyor.

Emine Şeyma Yıldız'ın Röportajı

Hatay’ın gururu Edip Büyükaşık baba mesleğini sürdürerek, unutulan el sanatlarından olan ipek dokumaya can veriyor.  Kültür Bakanlığı Sanatçısı ünvanına layık görülen, Hatay’dan Konya’ya gelen, muhabbeti güzel ustayla ipeğe dair her şeyi konuştuk.

İpek dokumanın tarihçesi nereye dayanıyor? Anadolu’ya özgü bir sanat mı?

İlk Uzak Doğu’da bulunmuştur. Zamanı kesin olarak bilinmemekle beraber Hotan adındaki Türk şehri, ilk ipekli kumaşların yapıldığı yer olarak kabul edilmektedir. Çok eski Çin yazılı kaynakları, ipeğin ve ipekli kumaşların Çin’de öteden beri bilindiğini gösteriyor. Bir rivayete göre, ilk ipek böceğini bir Çin imparatorunun karısı bulmuştur. İmparatoriçe, kozanın ipliklerini ayırmayı başararak ilk ipekli kumaşı dokumuştur. Sonra, Şantung bölgesinden batıya doğru yayılmış olan ipekçiliği Bizans’a iki din adamı getirmiştir. İmparator Lustinianus zamanında İran’a giden iki rahip, kamış bastonlarının içine ipek böceği yumurtası koyarak Bizans’a getirmişlerdir. Anadolu’da ipekçilik XIV. yüzyıl sonlarında başlamış, XV. yüzyılda iyice yerleşmiş, XVI. yüzyıldan sonra en yüksek derecesine ulaşmıştır. Anadolu’da ipekçiliğin gelişmesini sağlayan başlıca sebep halkın dokumalara gösterdiği rağbetti. Kemha, atlas, kutnu, kadife, tafta, simli, sırmalı kumarlar, diba ve benzeri gibi pek çok kumaş çeşidi dokunmuştur ki bunlar bugün, başta Topkapı Sarayı Müzesi olmak üzere, bütün dünya müzeleri koleksiyonlarını zenginleştirmektedir. Biz bu işi yapan beşinci aile kuşağıyız. Bizim ecdadımız bu işi yapmış, biz de bunu devam ettiriyoruz.

Öncelikle ipeğin nasıl elde edildiğini öğrenmek isteriz…

Buzdolabında sakladığımız ipek böceği tohumlarını dut ağaçlarının olduğu yerlerdeki üreticilere veriyoruz. 30-40 günlük yetiştirme süresinden sonra üreticilerden tekrar satın alıyoruz. İpeğe gelecek olursak ipek, ipek böceğinin kozasından çıkarılır. İncecik, parlak bir teldir. Koza, özel vasıtalarla iplikleri açılarak ipek yumakları haline getirilir. Sonradan büküm denilen bir işlemle, o incecik iplikçikler daha dayanıklı ipek ipliği haline konur. Bu ipliklerle dokunan kumaşlara da ipekli denir.

İpeği nasıl işliyorsunuz da birbirinden güzel ürünlerin çıktığı bir sanata dönüşüyor?

Zor ve meşakkatli bir sanat… İpek dokuma son haline gelene kadar 32 ayrı işlemden geçiyor. İpekböceği kelebeği 200-300 yumurta yapar. İpekböceği tırtılı, kozaları oluşturur. Kozalar toplanır, kaynar suya atılarak ipek telleri sarılır. İpek çileler halinde bağlanır. Ham ipek fabrikalara gönderilir. Yıkanarak temizlenir. Fabrikalarda çeşitli iplikler yapılır. Bunlar makaraya sarılır. Makaranın iplikleri çıkrıklara sarılır. Çıkrıklardan alınan ipler özel bir düzene göre yeniden makaralara sarılır. En son ipekli kumaşlar dokunarak ortaya birbirinden güzel ürünler çıkarılır.

İpeği dokuyarak neler üretiyorsunuz?

Biz en fazla şal üretiyoruz. İpek kumaş üreterek talepleri karşılıyoruz.

İpek dokumayı insanlar neden tercih etmeli?

Tekstil dünyasının en doğal ürün ipektir. İpeği diğerlerinin hepsinden farklı kılan doğal klima özelliği olmasıdır. Yazın en sıcak havada serinlik, kışın en soğuk havada sıcaklık verir.

İpeğe gösterilen ilgi nasıl?

İnsanların tezgâhımıza geldikleri zaman bir şey almaları şart değil. Ürünlerimizi beğenmeleri, gösterdiğimiz emeği görüp bizi takdir etmeleri bize yetiyor. Ben ticari amaç güderek buraya gelmiyorum.

Sizin farkınız ne?

İpekçi diye geçinen firma çok ama vasıfları yok. Dışarıdan aldıkları malın ipek olup olmadığı da tartışılır. Bizim gibi bu işi en başından sonuna kadar yapan yok.

Gelecekte hayata geçirmeyi düşündüğünüz bir projeniz var mı?

Dünyada eşi, benzeri olmayan bir projemiz var. Hatay’da ipek böcekçiliğinin yapım aşamalarını A’dan Z’ye kadar gösteren bir ev inşa ediyoruz. Bu projemizle ipek böcekçiliğini bütün dünyaya tanıtacağız. O ipek evine giren bir insan ipek böcekçilğinin bütün evrelerini görecek. İnşallah en kısa zamanda hayata geçireceğiz.

Konya’yı seviyor musunuz?

Konya’yı çok seviyorum. Buraya geleceğim günü iple çekiyorum. 

Kaynak:Pusula Haber

HABERE YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,çok uzun ve ilgili içerikle alakasız,
Türkçe karakter kullanılmayan yorumlar onaylanmamaktadır.