İrlanda’da genel seçim

DUBLİN (AA) - İrlanda’da, cuma günü yapılan genel seçimde kullanılan oyların sayımında sona yaklaşılırken, mevcut koalisyonu oluşturan Fine Gael ve İşçi Partisi’nin yeniden hükümet kurmaya yetecek milletvekili sayısına ulaşamadığı da kesinleşti.

Seçime katılımın yüzde 65 oranında gerçekleştiği İrlanda’da, oy sayımı yerel saatle 22.30'da 40 seçim bölgesinin 36'sında tamamlandı.

İrlanda'nın 158 sandalyeli parlamentosuna girmeye hak kazanan 148 milletvekili belli olurken, hiçbir partinin tek başına iktidar olacak çoğunluğa ulaşayamacağı da netleşti.

Başbakan Enda Kenny'nin partisi Fine Gael, önemli miktarda oy kaybetmesine karşın parlamentoda birinci parti konumunu korurken, Fine Gael’in koalisyondaki küçük ortağı İşçi Partisi ise 4'üncü parti konumuna geriledi.

İki partinin milletvekili sayıları, henüz belirlenmeyen milletvekilliklerinin tamamını kazansalar bile hükümet kurmak için gereken sayının gerisinde kalıyor.

Oy sayımının tamamlandığı bölgelerden Fine Gael 47, Fianna Fail 43, İşçi Partisi 6 milletvekili çıkarırken, 22 milletvekiline ulaşan Sinn Fein 3'üncü parti konumuna yerleşti. Son verilere göre parlamentoya şu ana dek 20 bağımsız milletvekilinin de gireceği kesinleşti.

- Merkez sağ koalisyon mümkün

Seçimden en büyük iki parti olarak çıkan merkez sağ partiler Fine Gael ve Fianna Fail, matematiksel olarak koalisyon kurabiliyor ancak iki parti ülkenin 1922’de yaşadığı iç savaşın karşıt tarafları olduğundan, geleneksel olarak rekabet halindeler ve bu seçimin ardından da birlikte bir hükümet kurmaları beklenmiyor.

Fine Gail milletvekillerinden bazıları yaptıkları açıklamalarla Fianna Fail ile bir koalisyona yeşil ışık yaksalar da Fianna Fail tarafından yapılan açıklamalarda partinin böyle bir koalisyona sıcak bakmadığı yansıtılıyor.

-Sinn Fein anamuhalefet olabilir

Fine Gail ve Fianna Fail arasında bir koalisyona karşı çıkanların en önemli gerekçelerinden biri, böyle bir koalisyonun Sinn Fein’i anamuhalefet partisi haline getirecek olması.

İrlanda Cumhuriyet Ordusu’nun (IRA) siyasi kanadı Sinn Fein, Kuzey İrlanda’da hükümet ortağı konumunda. İrlanda’da da bu seçimle birlikte gücünü önemli ölçüde artıran parti, adanın geleceğinde sesini daha çok yükseltecek gibi görünüyor.

Bazı siyasi gözlemciler, Fine Gail ve Fianna Fail koalisyonun alternatifinin, iki partiden birinin öncülüğünde küçük partileri ve bağımsızları çatısı altında toplayacak geniş tabanlı bir koalisyon olabileceğini belirtse de yaygın görüş bunu gerçekleştirmenin zor olacağı yönünde.

Bir başka yaygın görüş ise herhangi bir gerçekçi hükümet senaryosuna elvermeyen mevcut sonuçlara göre İrlanda'yı yeni bir seçimin beklediği şeklinde.

- Ekonomik kriz

İrlanda 1995-2008 arasında Avrupa’nın en hızlı büyüyen ülkelerinden biriydi. Ekonomisinin gösterdiği performanstan ötürü "Kelt Kaplanı" lakabı takılan ülke, 2008’de bankacılık ve inşaat sektöründeki sorunlar nedeniyle krize girdi.

Ekonomisini IMF, Avrupa Merkez Bankası ve Avrupa Konseyi’nin oluşturduğu Troyka’ya teslim eden İrlanda’da, öngörülen kemer sıkma politikalarıyla işsizlik yüzde 14’lere kadar çıkarken, sosyal harcamalar da durma noktasına geldi.

İrlanda’da 2011 genel seçiminin ardından kurulan Fine Gael-İşçi Partisi koalisyonuyla ülkenin ekonomisi toparlanma yoluna girdi. Yeniden yatırım çekmeye başlayan İrlanda'da işsizlik oranı yüzde 8’lere gerilerken, ülke geçen yıl kaydettiği yüzde 6,9’luk büyüme ile Avrupa Birliği’nde bu alanda birinci sırada yer aldı.

AB’ye 1973’ten beri üye olan İrlanda’yı bekleyen senaryo, ekonomik krizin belirlediği siyasi atmosfer nedeni ile hükümet krizi yaşanan bir diğer AB üyesi ülke İspanya’ya benzetiliyor. İspanya'da da aralık ayında yapılan genel seçimin ardından hükümet halen kurulabilmiş değil.

- Sinn Fein ve IRA

Ülkenin en eski siyasi hareketi Sinn Fein, İrlanda’dan İngiltere’ye karşı verdiği bağımsızlık mücadelesinin öncüsü konumundaydı. 20'nci yüzyılın başında Sinn Fein ve IRA’nın başlattığı silahlı mücadele sonucunda, 1921’de İngiltere ile İrlanda’nın bağımsızlığını tanıyan anlaşma imzalandı.

Yaklaşık 85 bin kilometrekarelik adanın hemen hemen 6'da 1'ini oluşturan ve Protestonların çoğunlukta olduğu kuzeye ayrılma olanağı tanıyan anlaşmanın imzalanmasını takiben, kuzey bu hakkını kullanarak İngiltere’ye bağlanma kararı aldı.

Katoliklerin çoğunlukta olduğu adanın güneyinde ise anlaşmayı yeterli bulanlar ile yetersiz olduğunu düşünenler arasında 1922’de iç savaş patlak verdi. Bugünkü Fine Gail anlaşma yanlılarının, Fianna Fail ise anlaşmaya karşı çıkanların devamı konumunda. Tarihsel olarak her iki partinin kökü de Sinn Fein’e dayanıyor.

Sinn Fein ve IRA, İngiltere’den bağımsızlık için başlattıkları mücadeleyi 1960’lardan itibaren Kuzey İrlanda’yı da İngiltere’den ayırmaya ve nihayetinde iki İrlanda’yı birleştirmeye dönük bir mücadeleye dönüştürdü.

IRA, bu amaçla yıllarca gerçekleştirdiği terör eylemlerine, 1998’de İngiltere ile varılan ve Kuzey İrlanda bölgesel hükümetine önemli ölçüde yetki devrini öngören “Hayırlı Cuma” (Good Friday) anlaşması ile son verdi. Adanın hem kuzeyinde hem de güneyinde halk oyuna sunularak kabul edilen anlaşmaya, İrlanda, İngiltere ve Kuzey İrlanda'da Sinn Fein'in de aralarında yer aldığı 8 siyasi parti imza koydu.

Anlaşmayı takiben silah bırakan IRA ile ilgili kaygılar İrlanda’nın kuzeyinde ve güneyinde zaman zaman yaşanan münferit suikastlar nedeniyle sürse de örgütün siyasi kanadı Sinn Fein, meşru bir siyasi aktör olarak adanın iki yakasında da etkinliğini artırarak sürdürüyor.