Serbest bölgelerin ticareti düştü

ANKARA (AA) - ZEYNEP AKYIL - Türkiye genelindeki 19 serbest bölgenin toplam ticaret hacmi geçen yıl bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 10 azalarak 20,3 milyar dolara gerilerken, en fazla ticaret 3,8 milyar dolarla Ege Serbest Bölgesi'nde gerçekleşti.

AA muhabirinin Ekonomi Bakanlığı verilerinden derlediği bilgilere göre, serbest bölgelerin toplam ticaret hacmi 2015'te bir önceki yıla göre yüzde 9,7 düşerek, 22 milyar 432 milyon 242 bin dolardan 20 milyar 260 milyon 661 bin dolara geriledi.

Serbest bölgelerde ticaret hacmi 2010 yılında 18 milyar 572 milyon 206 bin dolar, 2011 yılında 22 milyar 646 milyon 175 bin dolar, 2012 yılında 23 milyar 53 milyon 135 bin dolar, 2013 yılında da 23 milyar 240 milyon 397 bin dolar düzeyindeydi.

Geçen yıl en fazla ticaretin yapıldığı bölge, 3 milyar 878 milyon 767 bin dolar ile Ege Serbest Bölgesi oldu. Söz konusu bölgede ticaret bir önceki yıla göre yüzde 9,65 düşüş gösterdi. Bunu, ticareti 3 milyar 389 milyon 99 bin dolar olan ve bir önceki yıla kıyasla yüzde 3,42 düşüş gösteren Mersin Serbest Bölgesi izledi. Ticaret, İstanbul Endüstri ve Ticaret Serbest Bölgesinde yüzde 11,67 düşüşle 2 milyar 939 milyon 480 bin dolara gelirken, Avrupa Serbest İstanbul Endüstri ve Ticaret Serbest Bölgesinde yüzde 4,45 düşüşle 2 milyar 338 milyon 770 bin dolar oldu.

Serbest bölgeler arasında ticaret Bursa'da 1 milyar 746 milyon 803 bin dolar, İstanbul Trakya'da 1 milyar 320 milyon 836 bin dolar, İstanbul Atatürk Havalimanı'nda 1 milyar 271 milyon 14 bin dolar, Antalya'da 682 milyon 537 bin dolar, Kayseri'de 737 milyon 563 bin dolar, İzmir'de 242 milyon 664 bin dolar, Gaziantep'te 86 milyon 296 bin dolar, Rize'de 3 milyon 185 bin dolar oldu.

Serbest bölgeler arasında ticaretin en çok azalan bölge yüzde 56,41 düşüşle TÜBİTAK MAM Serbest bölgesi olarak belirlendi. Söz konusu bölgenin ticareti 174 milyon 486 bin dolardan 76 milyon 52 bin dolara geriledi. Denizli Serbest Bölgesi'nin ticareti yüzde 49,75 düşüşle 61 milyon 12 bin dolara, Kocaeli Serbest Bölgesi'nin de yüzde 40,11 gerileme ile 419 milyon 707 bin dolara düştü.

- En yüksek artış Trabzon Serbest Bölgesi'nde

Geçen yıl 19 serbest bölgenin sadece 4'ünde ticaret hacmi arttı. En yüksek artış yüzde 706,7 ile Trabzon Serbest Bölgesinde görülürken, söz konusu bölgede ticaret 46 milyon 569 bin dolardan 375 milyon 695 bin dolara yükseldi. Adana Yumurtalık Serbest Bölgesinde ticaret hacmi 10,6 artışla 570 milyon 263 bin dolara, Samsun Serbest Bölgesinde de yüzde 8,85 artışla 120 milyon 920 bin dolara çıktı. Mardin Serbest Bölgesi'nde ise ticaret yapılmadı.

- OECD ve AB ülkelerine ticaret

Geçen yıl serbest bölgeler aracılığıyla en fazla ticaretin yapıldığı ülkeler, 8 milyar 106 milyon 196 bin dolar ile Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ve Avrupa Birliği (AB) ülkeleri oldu. Bunun 6 milyar 378 milyon 393 bin dolarlık kısmı AB ülkelerine yapılan ticaretten oluştu. Söz konusu ülkeler yapılan ticaret bir önceki yıla kıyasla 6,78 düşüş gösterdi.

En yüksek artış ise yüzde 282,9 ile diğer Avrupa ülkelerinde kaydedilirken, bu ülkelere ticaret 20 milyon 784 bin dolardan 79 milyon 587 bin dolara çıktı.

Aralarında Rusya'nın da bulunduğu Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkeleriyle ticaret yüzde 22,7 düşüşle 939 milyon 509 bin dolara, diğer ülkelere ticaret de yüzde 12,19 azalarak 2 milyar 668 milyon 620 bin dolara gerilerken, Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkelerine ticaret yüzde 10,02 artışla 2 milyar 249 milyon 494 bin dolara yükseldi.

- Sektörlere göre dağılım

Öte yandan sektörler itibarıyla ticarette ilk sırada 18,1 milyar dolarla sanayi sektörü yer alırken, bunun 16,7 milyar doları sanayi ürünleri, 1,1 milyar doları işlenmiş tarım ürünleri, 291,4 milyon doları da işlenmiş petrol ürünlerinden oluştu. Sanayi sektörünü 2,1 milyar dolar ile tarım 59,1 milyon dolarla da madencilik ve taşocakçılığı sektörleri izledi. Söz konusu serbest bölgelerde sağlanan istihdam da 62 bin 234'ye ulaştı.

Serbest bölgeler, ülke sınırları içinde olmakla birlikte; gümrük, vergi, kambiyo, fiyat, kalite ve standartlara ilişkin hükümlerin uygulanmadığı belirli alanlar olarak biliniyor.

2015 yılında 19 serbest bölgedeki ticaret hacimleri (bin dolar) ve bir önceki yıla kıyasla değişim oranları şöyle: