Şifrenin Gizemi: Hürrem Sultanın Takıları

Emine Şeyma Yıldız’ın Röportajı

Trabzon’dan şehrimize sergi açmak için gelen Tuğçe Tabakoğlu, dört kuşaktır Kazaziye Sanatı’nı icra eden eşinin destekleriyle bu sanata gönül vermiş. Bu yolda kendisini adayan genç Kazaziye Ustası, Muhteşem Yüzyıl dizisindeki Hürrem Sultan’ın takılarını yaptıklarını ve büyük uğraş vererek ortaya çıkardıkları el emeği ürünleri Uşak Müzesi’nde sergilediklerini söylediğinde hayranlıkla dinlemiştik. Neyse daha fazla lafı uzatmadan sizleri iyice merak ettirmeyelim. Kısacası biz Kazaziye’nin yapımından ortaya çıkışına kadar izleme fırsatı bularak, çok değerli el sanatını yakından tanıdık. Sizlere de tanıtalım dedik.

Kazaziye Sanatı’nı bize tanıtır mısınız? Tarihçesi nereye dayanır? Nasıl yapılır?

Kazaziye, M.Ö 2800 yılının ikinci yarısında hüküm sürmüş olan Lidyalılardan Anadolu insanına miras kalmıştır. Kazazlık Sanatı, Osmanlı İmparatorluğu zamanında Anadolu’nun önemli yerlerinde yaşatılmıştır. Ancak Cumhuriyet kurulduktan sonra bu sanat sadece Trabzon’da devam ettirilmiştir. 1. Dünya savaşı yıllarında Trabzon’da 50’nin üzerinde kazaz dükkânı bulunurken şu an sınırlı sayıda sanatkârlar bulunmaktadır. Nasıl yapılır derseniz şöyle tarif edebilirim. Kazaziye, ipek veya naylon tel üzerine burularak sarılan çok ince (0,08 mikron saç teli kalınlığında) 24 Ayar altın ve 1000 ayar gümüş teller ile yapılan yöresel bir el sanatıdır. Altın ve gümüş tellerin sarılması sırasında, içte kalan ipek iplik (ibrişim) kıvrak tutularak sarma işlemi yapılır. Bunun neticesinde bitmiş bir telin kalınlığı ise 03–05 mm kalınlığa ulaşır. Kazazlık ürünlerin başında kolye, küpe, bileklik bayanların; tespih ve tespih püskülleri ise erkeklerin en çok tercih ettiği ürünler arasında yer almaktadır. Kazaziye Sanatı da tamamen el emeği ürünüdür. Bu ürünlerin örgü şekilleri ören kişilerin kendi özel isteklerine göre farklı model ve tasarımlarda şekillendirilebilir. Çok zarif görünümünün yanında bu ürünler aynı zamanda da sağlamdırlar. Genellikle Osmanlı’dan ilham alınarak yapılmaktadır.

Ürün çeşitlerinizden bahsedebilir misiniz?

Tespih, tespih kamçısı, kolye, küpe, yüzük, bileklik, kemer… Takıyla alakalı aklınıza gelebilecek her şeyi üretiyoruz. Uşak müzesinde yaptığımız ürünlerin orijinallerini görebilirsiniz

En çok beğenilen ürününüz hangisi?

Açık söylemek gerekirse tespih yetiştiremiyoruz. Örmeye de satmaya da… Gelir gelmez bitiyor.

Kazaziye ’de en zor yapılan ürün hangisi?

Yapılacak en zor ürün çeşidi yüzüktür. Bir yüzük örmek 10 kolye örmeye bedeldir.

Konya halkının Kazaziye’ye gösterdiği ilgi nasıl?

Konya’da her zaman beklentimizin çok üzerinde satış yaptık. Buradaki insanlar sanata çok meraklı, çok değer veriyorlar. Konya’ya bayılıyoruz. Harika bir yer… Buraya koşa koşa geliyoruz.

Kazaziye Sanatı’nı unutturmamak için günümüzde neler yapılmakta?

Kazazlık Sanatı’nın devam etmesi ve yaygınlaşması için son zamanlarda Trabzon’daki bazı kurumlar ve Trabzon Kuyumcular Odası kurslar düzenlemekte ve iş bilen kişi sayısını artırmaktadır. Şu an belki yaygın bir şekilde tanınmayan Kazazlık Sanatı yapılan çalışmalar ile çok yakın gelecekte dünyada talep edilen el sanatı ürünü olması beklenmektedir. Biz de bu doğrultuda elimizden geleni yapıyoruz. Mesela Muhteşem Yüzyıl dizisinin çok fazla tutulmasından sonra Hürrem Sultan’ın sergilediği kazaziyeler moda olmuştu. Hala da popülerliğini korumakta... Hürrem Sultan’ın taktığı gümüş olan ürünlerin yaklaşık yüzde ellisi bize aitti…