Bu itibarla konumuzla ilgili sunacağım bütün Belgelerin asılları Fransızcadır. Burada bunları Türkçeye tercüme ederek verirken, Belge hüviyetlerini de korumak gayesiyle asılları olan Fransızcalarını da sunmayı uygun buldum.

Belgeler, Hariciye Vekâleti (Dışişleri Bakanlığı) arşivinde; "TSTİ" 68 rumuzlu 68 no. lu dosyadadır. Dosya, 12 numaralı fihrist defterinin 61. sahifesinde şu kayıtta yazılıdır:

"Hazreti Muhammed Aleyhisselâm Hazretlerinin Namı Kudsiyetlerine dair tertib olunan oyuna dair."

Sultan Abdülhamid'in oynatılmasını yasaklattırdığı piyese ait ilk belge, Dâhiliye Nezaretinin, Hariciye Nezaretine yazdığı ikaz tezkeresidir. Bu yazı Dâhiliye Nezaretinden geldiği için Türkçedir.

Dâhiliye Nezareti Celilesinden. Fi 28 Zilkade sene 305 ve fi 25 Temmuz sene 304 tarihiyle Hariciye Nezareti Celilesine mevrud tezkerenin suretidir.

"Devletlû Efendûm Hazretleri "İndependance Belge" gazetesinin bu hafta gelen nüshalarının birinde münderic olduğu üzere İslâmiyet aleyhinde tertib edilmiş bir tiyatro risalesinin Paris'te vaki Comedia Française nam tiyatroda oynatılacağı anlaşılarak bilcümle Müslimince su-i tesiri mucip olacak olan böyle bir oyunun icrasına Fransa Devleti tarafindan ruy-u rıza gösterilmeyeceği bedihi bulunduğundan Sefareti Seniye vasıtasıyla bu bapta Devleti Müşarün ileyha Hariciye Nezaretine tebliğat-ı lazime ifası es-babının istihsali Matbuat idaresinden ba müzekkere ifade kılınmış olmakla icabının müsaareten icrasına himemi aliyei düsturüleri derkâr buyurulmak babında emru ferman Hazreti min lehül emrindir.

Hariciye Nezareti tezkereyi alınca, aynı gün» konuyu telgrafla Paris Sefaretine intikal ettirmiştir:

Said Paşadan Esad Paşa'ya telgraf (7 Ağustos 1888}

Gazeteler Mr. de Bornier'nin, "Muhammed" isimli bir eserinin Comedie Français'de sahneye konulmaya hazırlandığını bildirmektedir.

(Devam edecek…)

Selam ve muhabbetle…