Türkiye cezai konularda uluslararası adli iş birliği yapacak (3)

TBMM (AA) - Yabancı devlet mahkemelerince mahkumiyet kararı verilen, ceza infaz kurumlarında bulunan Türk vatandaşı veya Türkiye ile güçlü sosyal bağları bulunan kişiler, cezanın infazı amacıyla Türkiye'ye nakledilebilecek.

TBMM Başkanlığına sunulan Cezai Konularda Uluslararası Adli İşbirliği Kanunu Tasarısı, soruşturmanın veya kovuşturmanın yabancı devlete devredilmesine ilişkin usulleri de düzenliyor.

Soruşturmanın veya kovuşturmanın yabancı devlete devredilebilmesi için, devre konu suçun üst sınırının 1 yıl veya daha fazla hapis cezası olması şartı aranacak.

Bu şekildeki suçlardan dolayı yürütülen soruşturma veya kovuşturmalar, şüpheli veya sanığın yabancı devletin vatandaşı olması nedeniyle, Türkiye'de hazır bulundurulamaması veya adli yardımlaşma yoluyla savunmasının alınamaması, Türk vatandaşı olan şüpheli veya sanığın yabancı devlette mutat olarak bulunması veya delillerin bu devlette olması nedeniyle, gerçeğin ortaya çıkarılmasına imkan vermesi hallerinde devredilebilecek.

Soruşturma veya kovuşturmanın devri, adli mercilerce talep edilecek. Adalet Bakanlığının makamın olumlu görüşü üzerine talep, ilgili devlete iletilecek. Bu işlem, soruşturma veya kovuşturmanın yürütülmesine engel olmayacak. Devir talebine, soruşturma veya kovuşturma dosyasının bir sureti ve gerekli olduğunda tercümesi eklenecek. Devir talebinin kabul edilmesi ve istem üzerine, delil niteliğindeki eşyalar da iletilecek.

Soruşturmanın devri talebinin kabul edilmesi üzerine, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun ilgili maddesinde düzenlenen koşullara ve sonuçlarına bakılmaksızın kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilecek.

Şüpheli hakkında yabancı adli merci tarafından dava açılması durumunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verilecek. Dava açılmaması halinde, buna ilişkin kararın gerekçesi değerlendirilmek suretiyle soruşturmaya devam edilebilecek.

Kovuşturmanın devri talebinin kabul edilmesi üzerine durma kararı verilecek. Sanık hakkında yabancı adli merci tarafından mahkumiyet kararı çıkarsa, düşme kararı verilecek. Mahkumiyet kararı dışında bir karar verilmesi durumunda, buna ilişkin kararın gerekçesi değerlendirilmek suretiyle kovuşturma sürebilecek.

Yabancı devletin soruşturma veya kovuşturmanın devrinin kabulüne ilişkin karardan vazgeçtiğini bildirmesi veya devredilen soruşturma, kovuşturmanın sağlıklı bir şekilde yürütülmediğinin merkezi makamca adli merciye bildirilmesi halinde soruşturma veya kovuşturmanın yürütülmesine karar verilecek.

Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde soruşturma veya kovuşturmanın devri talebiyle birlikte veya öncesinde, talep edilen devlet makamlarından el koyma ve tutuklama dahil bütün geçici tedbirlerin alınması istenebilecek.

- Yabancı devletteki soruşturma ve kovuşturmalar devralınabilecek

Yurt dışında işlenen, Türk hukukuna göre zamanaşımına veya affa uğramamış, üst sınırı 1 yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suç nedeniyle yabancı bir devlette yürütülen soruşturma veya kovuşturmalar devralınabilecek.

Ancak kişi Türkiye'de mutat olarak bulunmuyorsa, Türk vatandaşı değilse, suç, talep eden devletin sınırları dışında işlenmişse, devir talebine konu fiil nedeniyle kişi daha önce Türkiye'de yargılanmışsa, devir talebi kabul edilmeyecek.

Adalet Bakanlığının uygun görmesi üzerine soruşturmanın veya kovuşturmanın devrine ilişkin talep, yetkili Cumhuriyet başsavcılığına gönderilecek. Cumhuriyet başsavcılığı soruşturma veya kovuşturmanın devrine konu olan suça ilişkin soruşturma başlatacak ve sonucuna göre işlem yapacak.

Talepte bulunan yabancı devlet mevzuatına göre yapılmış soruşturma veya kovuşturma işlemleri, elde edilen deliller Türk hukuku bakımından geçerli sayılacak.

- "Türkiye'nin milli güvenliğine uygun düşmezse reddedilecek"

İnfazın devralınmasını da düzenleyen tasarı, hangi hallerde yabancı devlet mahkemeleri tarafından verilen mahkumiyet kararlarının Türkiye'de infaz edilebileceğini de sıralıyor.

Yabancı devlet mahkemeleri tarafından verilen mahkumiyet kararları, hükümlünün Türkiye'de bulunması, mahkumiyet kararının kesinleşmiş olması, mahkumiyet kararına konu fiilin Türk hukukuna göre suç teşkil etmesi ve zamanaşımına uğramaması, hürriyeti bağlayıcı cezalar için, merkezi makamlarca aksi kararlaştırılmadıkça talep tarihinde, hükümlünün ceza infaz kurumunda infazı gereken en az 6 ay hürriyeti bağlayıcı cezasının bulunması, aynı suçtan dolayı Türkiye'de soruşturma veya kovuşturma yapılmamış olması halinde Türkiye'de infaz edilebilecek.

Devir koşullarının bulunmadığının tespit edilmesi veya devrin Türkiye'nin milli güvenliği ile temel çıkarlarına uygun düşmeyeceğinin anlaşılması halinde, devir talebi Adalet Bakanlığınca reddedilecek.

İnfazın devrine ilişkin talep alınmadan önce mahkumiyete konu suç, ceza miktarı ve şahsın kaçma şüphesi dikkate alınarak, yabancı devletin istemi ve Adalet Bakanlığının olumlu görüşü üzerine koruma tedbirlerine karar verilebilecek.

İnfazın devrine ilişkin talep, Türk hukukuna göre uyarlama kararı verilmesi için Ankara Ağır Ceza Mahkemesine gönderilecek. Mahkemece 15 gün içinde, yabancı devlette verilen mahkumiyet kararında sübutu kabul edilen fiile, Türk kanunlarına göre verilmesi gereken ceza tayin olunacak. Bu suretle belirlenen ceza, yabancı mahkeme kararında tayin edilen ceza süresini geçemeyek.

Ağır ceza mahkemesi koruma tedbirleri hakkında da karar vermeye yetkili olacak.

Yabancı devletin infazı devretmesi üzerine durum, uyarlama kararını veren mahkemeye bildirilecek, mahkeme infaza başlanılması için kararı Cumhuriyet başsavcılığına gönderecek.

Ağır ceza mahkemesince verilen mahkumiyet kararı, Türk kanunlarına göre infaz edilecek.

- Yabancı devlette infazı talep edilebilecek

İnfazın devredileceği devlette bulunan hükümlünün, bu devletin vatandaşı olması veya bu devlet ile güçlü sosyal bağlarının bulunması, mahkumiyet kararının kesinleşmiş olması, mahkumiyete konu fiilin yabancı devlet hukukuna göre suç teşkil etmesi, hapis cezaları için, merkezi makamlarca aksi kararlaştırılmadıkça talep tarihinde, hükümlünün ceza infaz kurumunda infazı gereken en az 6 ay hapis cezasının bulunması, Adalet Bakanlığının olumlu görüşünün bulunması hallerinde, Cumhuriyet başsavcılığınca, Türk mahkemeleri tarafından verilen mahkumiyet kararlarının yabancı devlette infaz edilmesi talep edilebilecek.

Cezaları denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak infaz edilen hükümlülerin cezaları devredilebilecek.

İnfazın devri talebinde bulunulması infaz işlemlerinin yürütülmesine engel olmayacak.

Devrin, ceza adaletinin amaçlarına hizmet etmeyeceğinin veya Türkiye'nin milli güvenliği ile temel çıkarlarına uygun düşmeyeceğinin anlaşılması halinde, devir talebi Adalet Bakanlığınca reddedilecek.

Adalet Bakanlığı, yabancı devletten infaz sırasında ortaya çıkacak özel durumlar ile infazın tamamlanması veya hükümlünün firarı gibi önemli bilgileri bildirmesini isteyecek. Bu bilgiler, Cumhuriyet başsavcılığına bildirilecek.

Kararın tamamen infaz edilmesi veya infaz kabiliyetini kısmen veya tamamen kaybetmesi, Türk hukuku bakımından da aynı sonuçları doğuracak. Yabancı devletin kararı infaz etmemesi veya edememesi halinde infaz işlemlerine Türkiye'de devam edilecek.

- Türkiye'ye hükümlü nakli

Yabancı devlet mahkemeleri tarafından hakkında mahkumiyet kararı verilen ve ceza infaz kurumunda bulunan hükümlünün, Türk vatandaşı olması veya Türkiye ile güçlü sosyal bağlarının bulunması, hükümlünün veya kanuni temsilcisinin rıza göstermesi, mahkumiyetinin kesinleşmiş olması, mahkumiyete konu fiilin Türk hukukuna göre suç teşkil etmesi, merkezi makamlarca aksi kararlaştırılmadıkça, talep tarihinde, hükümlünün ceza infaz kurumunda infazı gereken en az 6 ay hapis cezasının bulunması koşulların bulunması halinde cezanın infazı amacıyla Türkiye'ye nakledilebilecek.

Nakil koşullarının bulunmadığının, naklin, hükümlünün sosyal rehabilitasyonuna katkı sağlamayacağının, ceza adaletinin amaçlarına hizmet etmeyeceğinin veya Türkiye'nin milli güvenliği ile temel çıkarlarına uygun düşmeyeceğinin anlaşılması halinde, nakil talebi Adalet Bakanlı tarafından reddedilecek. Hükümlülerin nakline Adalet Bakanı karar verecek.

-Hükümlüler cezanın infazı amacıyla yabancı devlete nakledilebilecek

Hükümlünün nakline karar verilmesi üzerine, ceza infaz kurumlarında kalacağı süre hükümlüye ve yabancı makamlara bildirilecek. Yabancı devlet ile hükümlünün, nakli kabul etmesi üzerine, hükümlü Türkiye'ye getirilecek. Hükümlü hakkında verilen mahkumiyet kararı Türk kanunlarına göre infaz edilecek. İnfaz sırasında, hükmün verildiği devlette veya Türkiye'de genel veya özel af kabul edilmesi ya da suç veya cezayı ortadan kaldıran veya hatifleten bir sebebin ortaya çıkması halinde hükümlünün hukuki durumu hakkında bulunduğu yer ağır ceza mahkemesince karar verilecek.

Türk mahkemeleri tarafından hakkında mahkumiyet kararı verilen ve ceza infaz kurumunda bulunan hükümlü, cezanın infazı amacıyla yabancı devlete nakledilebilecek. Bunun için hükümlünün nakledileceği devletin vatandaşı olması veya bu devlet ile güçlü sosyal bağlarının bulunması, hükümlünün veya kanuni temsilcisinin rıza göstermesi, mahkumiyet kararının kesinleşmiş olması, mahkumiyet kararına konu fiilin nakli istenen devlet hukukuna göre suç teşkil etmesi, merkezi makamlarca aksi kararlaştırılmadıkça talep tarihinde hükümlünün ceza infaz kurumunda infazı gereken en az altı ay hapis cezasının bulunması, hükümlü hakkında başka bir suçtan dolayı, Türkiye'de bir soruşturma veya kovuşturma bulunmaması koşulları aranacak.

Nakil koşullarının bulunmadığının, naklin, hükümlünün sosyal rehabilitasyonuna katkı sağlamayacağının, ceza adaletinin amaçlarına hizmet etmeyeceğinin veya Türkiye'nin milli güvenliği ile temel çıkarlarına uygun düşmeyeceğinin anlaşılması halinde, nakil talebi Adalet Bakanlığı tarafından reddedilebilecek.

Hükümlünün hapis cezası ile birlikte adli para cezasının bulunması halinde, nakle karar verilebilmesi için adli para cezasının ödenmesi gerekecek. Adli para cezasının ödenmemesi halinde, ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilecek. Ceza miktarı yabancı devlete bildirilecek ve kabul edilmesi halinde nakle karar verilebilecek.

-Türkiye'ye nakil masrafları, hükümlü tarafından karşılanacak

Nakil talebinin kabul edilebilmesi için yargılama giderlerinin ödenmiş olması gerekecek. Ancak, hükümlünün yargılama giderlerini ödeyebilecek durumda olmadığının anlaşılması halinde, yargılama giderleri ödenmeden de nakle karar verilebilecek. Hükümlünün nakline karar verilebilmesi için naklin yapılacağı devletten hükümlünün ceza infaz kurumunda kalacağı süre ve infazın nasıl yapılacağının bildirilmesi istenecek. Yabancı devletin muvafakat vermesi üzerine hükümlünün nakline Adalet Bakanı karar verecek.

Adalet Bakanlığı, yabancı devletten infaz sırasında ortaya çıkacak özel durumlar ile infazın tamamlanması ve hükümlünün firarına ilişkin bilgileri bildirmesini isteyecek. Bu bilgiler, kararı veren mahkemeye bildirilecek. Kararın yabancı devlet tarafından tamamen infaz edilmesi veya infaz kabiliyetini kısmen veya tamamen kaybetmesi, Türk hukuku bakımından da aynı sonuçları doğuracak. Yabancı devletin kararı infaz edememesi halinde infaz işlemlerine Türkiye'de devam edilecek.

Bu kanun uyarınca yapılan adli işbirliği taleplerinin yerine getirilmesine ilişkin giderler, merkezi makamların, aksine bir mutabakatı bulunmaması halinde, yerine getiren devlet tarafından karşılanacak. Soruşturma veya kovuşturmanın sonuçlandırılması amacıyla iade talebinde bulunulması halinde, talebin yerine getirilmesi için yapılan masraflar, yargılama giderlerinden sayılacak.

Hükümlünün bulunduğu devletten Türkiye'ye nakli için gerekli masraflar, hükümlü tarafından karşılanacak. Söz konusu masraflar, hükümlü veya onun adına herhangi bir kişi tarafından Adalet Bakanlığınca bu maksatla açılan bir hesaba yatırılacak. Hükümlünün nakil masraflarını karşılayacak durumda olmadığının tespit edilmesi halinde, mahkum olunan suçun niteliği, naklin kamusal yararı, kişinin bulunduğu devletteki cezaevi koşulları, infazı gereken bakiye cezanın süresi gibi hususlar göz önüne alınarak, nakil masrafları, Adalet Bakanlığı bütçesine konulan ödenekten karşılanabilecek.

(Bitti)