Yunanistan'da Aihm Kararlarının Uygulanması Tartışmaları

GÜMÜLCİNE (AA) - MEHMET HATİPOĞLU - Yunanistan'da, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına Yunan mahkemelerinin adapte olmasına yönelik yasal düzenlemenin, hükümetin küçük ortağı Bağımsız Yunanlılar Partisi (ANEL) ve muhalefet partilerinin itirazları nedeniyle meclisten geri çekilmesi tartışmalara neden oldu. Yasa tasarısının geri çekilmesi özellikle Batı Trakya'da hayal kırıklığı yarattı.

Yunanistan Adalet Bakanı Stavros Kondonis, mecliste yaptığı konuşmada, yasal düzenlemenin, AİHM tarafından haklı bulunan vatandaşlara sadece Yunan mahkemelerine yeniden başvuru hakkı tanıdığını, kararlarına uyma zorunluluğu getirmediğini belirterek, bu konudaki endişe ve itirazların yersiz kaldığını savundu.

Kondonis, yasal düzenlemenin partilerle istişare edildikten sonra istenilen değişiklikler yapılarak gelecek günlerde yeniden meclise getirileceğini bildirdi.

Mecliste grubu bulunan ana muhalefetteki Yeni Demokrasi Partisi (ND), Demokratik Güçbirliği Partisi (DHSY) ve aşırı sağ Altın Şafak Partisi (HA) ise bu yasa tasarısına destek vermeyeceklerini duyurdu.

ND Sözcüsü Kostas Giulekas, bu konuda önce hükümetteki partilerin kendi aralarında anlaşması gerektiğini, ND'nin hükümetin küçük ortağı ANEL'in desteklemediği hiçbir kanun tasarısına onay vermeyeceğini açıkladı.

DHSY de koalisyon hükümetinin kendi içinde mutabık olmadığı bir yasal düzenlemeyi desteklemeyeceğini belirtti.

HA da kanun tasarısının onaylanması durumunda Batı Trakya'daki kapatılan İskeçe Türk Birliğinin (İTB) resmiyet kazanmasına yol açacağını ileri sürerek, bu düzenlemeye karşı olduğunu kaydetti.

- "Dışa yönelik algı operasyonu"

Mecliste konuşan DHSY Rodop Milletvekili İlhan Ahmet, kanunun gerekli çoğunluk garantilemeden meclise getirilmesini eleştirerek, hükümetin bu konuda samimi olmadığını iddia etti.

Yasada AİHM kararlarına uyulması konusunda kesin hüküm bulunmadığını ifade eden Ahmet, kanunun yeniden meclise getirilmesi durumunda bağlayıcı hükümler içermesi gerektiğini dile getirdi.

Ahmet, AA muhabirine yaptığı açıklamada da "sözde AİHM kararlarına Yunan mahkemelerinin adapte olmasına yönelik hazırlanan yasal düzenlemenin görüşülmeden geri çekilmesinin dışa yönelik bir algı operasyonu ve bunun AİHM'i aldatmaya yönelik bir hareket olduğunu" ileri sürdü.

Yunanistan'ın, Avrupa İhsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 41. ve 46. maddeleri gereğince herhangi ek bir kanun olmadan AİHM kararlarına uyma ve bu kararları uygulama zorunluluğu bulunduğuna işaret eden Ahmet, şöyle konuştu:

"Adalet Bakanı Kondonis düzenlemeyi bu şekilde meclise getirmekle büyük siyasi yanılgıya düşmüştür. Kanun oylanarak reddedilseydi Yunanistan tüm Avrupa'ya rezil olacaktı. Bu konuda meclise getirilecek olası herhangi bir yasa mutlaka AİHM kararlarının uygulanacağına dair bağlayıcı hükümler içermeli."

- "Mağdur için yeniden dava yolu açılacak"

SYRIZA Rodop Milletvekili Mustafa Mustafa ise hükümetin bu düzenlemeyi meclisten geçirmekte kararlı olduğunu belirterek, hükümet ortağı ANEL'in düzenlemeyle ilgili itirazları giderildikten sonra kanunun yeniden genel kurula getirileceğini söyledi.

Yunanistan'ın, AİHM kararlarının uygulanması konusunda Avrupa Konseyinde sıkça eleştirilere maruz kaldığını dile getiren Mustafa, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bu kanun bazı kesimlerin öne sürdüğü gibi sadece İTB ile ilgili bir mesele değil. Yunanistan'ın hem azınlıklar hem de göçmenlere davranışı konularında mahkumiyetleri bulunuyor. AİHM karar veriyor ancak Yunan mahkemeleri bu kararları reddetme yoluna gidiyor. Böyle şeyler var. Bu da ülke için sıkıntılar doğuruyor. Bunların ortadan kalkması lazım."

Mustafa, hazırlanan kanunda AİHM kararlarının uygulanması konusunda kesin bir ifade bulunmadığını fakat AİHM tarafından haklı bulunan mağdurlara, Yunan mahkemelerinde yeniden hak araları için yasal dayanak sağlayacağını söyledi.

Milletvekili Mustafa, "Bu kanun AİHM'in mağduru haklı bulması halinde davanın yeniden görüşülmesinin yolunu açıyor. Yani 'AİHM'in verdiği kararlar burada bitmesin, mağdurun talebi yeniden görüşülsün.' diyor. Bir anlamda istinaf hakkı sağlanıyor. Daha önce 'Uygulamıyoruz.' deyince süreç tıkanıyordu. Şimdi davanın tekrar mahkemede görüşülmesinin yolu açılıyor. Yani süreç tıkanmayacak." diye konuştu.

- Batı Trakyalılar tepkili

Öte yandan, kanundaki değişikliklerin mecliste onaylanması halinde İTB'nin yeniden yasal olarak faaliyete başlayacağı iddiasıyla "İskeçe Türk Birliğini resmileştirecek yasa" olarak Yunan basınında anılan kanunun geri çekilmesi Batı Trakya'da tepkilere yol açtı.

İTB Başkanı Ozan Ahmetoğlu, AA muhabirine, Yunanistan'ın, AİHM kararlarına uyma yükümlülüğü bulunduğunu belirterek, "Gerek İTB gerekse Batı Trakya Müslüman Türk azınlığı olarak bu konuda hayal kırıklığı içindeyiz." dedi.

Yunanistan'da Türk azınlık ile ilgili herhangi bir yasal düzenleme söz konusu olduğunda, Yunan siyasi partilerin ve bazı kesimlerin azınlık karşıtı kışkırtıcı ortam oluşturmaya çalıştığını kaydeden Ahmetoğlu, bu durumun son derece manidar olduğunu vurguladı.

İTB Başkanı Ahmetoğlu, şöyle devam etti:

"Azınlığımızla ilgili üstelik de demokrasi ve insan haklarıyla alakalı meselelerin Türk azınlığa karşı son derece antidemokratik ve ırkçılığa varan söylemlerle ele alınması, ön yargılarla değerlendirilmesi Yunanistan demokrasisi açısından büyük kayıp. Bu anlayış ülkemizin demokrasisine büyük zarar veriyor, bir an önce değişmeli. Umuyoruz ki bir an önce aklıselim galip gelir ve 10 yıldır uygulanmasını beklediğimiz AİHM kararları için gerekli yasal düzenleme mecliste kabul edilir."

- Kapatılan Türk dernekleri

Batı Trakya'da isminde "Türk" kelimesi olduğu gerekçesiyle 1986'da açılan dava sonucunda mahkeme kararıyla kapatılan İskeçe Türk Birliği yaklaşık 20 yıl süren iç hukuk mücadelesinin aleyhine sonuçlanmasının ardından 2005'te davayı AİHM'e taşımıştı.

AİHM 2008'de Batı Trakya'da Türk azınlığa ait derneklerin açtığı iki ayrı davada, Yunanistan'ın, azınlığa ait dernekleri kapatma kararıyla "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin örgütlenme hakkıyla ilgili 11. maddesini ihlal ettiği" görüşüne vararak Yunanistan'ı mahkum etmişti.

Ayrıca, 2001'de kurulmak istenilen ancak ismindeki "Türk" ibaresi nedeniyle buna izin verilmeyen Rodop Türk Kadınları Kültür Derneği de alt mahkemelerin bu konudaki kararının 2005'te Yunanistan Yüksek Mahkemesi (Arios Pagos) tarafından onaylanmasının ardından davayı AİHM'e götürmüştü.

Daha önce aynı gerekçelerle Rodop Valisi tarafından kapatma davası açılan Gümülcine Türk Gençler Birliği ile Batı Trakya Türk Öğretmenler Birliği de uzun süre hukuk mücadelesi vermişti. Dava sürecinin sonunda alt mahkemenin dernekleri kapatma kararının 1988'de Yüksek Mahkeme tarafından da onaylanması üzerine tabelaları sökülerek faaliyetleri durdurulmuştu.