Baklava, Kayısı Ve İncirin İzinde 475 Tescilli Türk Ürünü Var

İZMİR (AA) - EFSUN ERBALABAN YILMAZ - Baklava, kayısı, incir gibi Avrupa Birliği'nden tescilli ürünlerin yanı sıra Türkiye'nin dünyada eşi benzeri olmayan 475 coğrafi işaretli ürünü daha bulunuyor.

İzmir Ekonomi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Doktor Öğretim Üyesi Derya Nizam Bilgiç'in yaptığı "coğrafi işaret ve kooperatifleşme" konulu kır sosyolojisi çalışması, Türkiye'nin tescil sürecindeki özgün lezzetlerini yakın planda inceliyor.

Çalışma verilerine göre, Avrupa Birliği'nden (AB) bugüne kadar Gaziantep baklavası, Malatya kayısısı ve Aydın inciri için coğrafi tescil işareti olan Türkiye'nin, yurt içinde de üzümden dondurmaya, ekmekten çam balına kadar 475 ürünü "menşe ya da mahreç işareti" taşıyor.

Birleşmiş Milletler (BM) Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, ürünlerin fiyatını yüzde 500 artırdığı öngörülen coğrafi işaret için Türkiye'deki 461 ürünün Türk Patent ve Marka Kurumuna yapılan başvurusu da sonuç bekliyor.

Öte yandan, Giresun tombul fındığı, Antakya künefesi, Afyon pastırması, Afyon sucuğu, Antep lahmacunu, Antep fıstığı, Aydın kestanesi, Edremit Körfezi yeşil çizik zeytini, Bayramiç beyazı, Milas zeytinyağı, Kayseri mantısı, Kayseri pastırması, Kayseri sucuğu, Taşköprü sarımsağı ve İnegöl köfte için de Avrupa ülkelerinde marka değerinin geliştirilmesi için AB Komisyonuna coğrafi işaret tescil belgesi başvurusu bulunuyor.

Bu ürünlerin de eklenmesiyle AB tarafından tescilli Türkiye'den ürün sayısının ilk etapta 18'e çıkması hedefleniyor.

- İlk sırada Şanlıurfa var

Coğrafi işaret tescili listesinde Şanlıurfa, biber, haşhaş kebabı, kıymalı söğürme, üzlemeli pilav, yumurtalı köfte, zerde ve içli köfte gibi 29 ürünü ile yer alıyor.

Listenin 2'nci sırasında da baklava, katmer, kurabiye, sıkma peynir, yuvalama, Nizip zeytinyağı, tırnaklı pide, Antep şiveydizi, meyan şerbeti gibi 25 tescilli ürünün kaynağı olan Gaziantep bulunuyor.

Bergama kozak çam fıstığı, Ege inciri, İzmir kumrusu, lokma, şambali, sakız enginarı, Kavacık üzümü, Ödemiş patatesi gibi 18 farklı lezzeti barındıran İzmir de listenin 3'üncü sırasını elinde bulunduruyor.

- Çok bilinenler, adını yeni duyuranlar

Coğrafi işaretli ürünler arasında Kars kaşarı, Diyarbakır karpuzu, İzmir boyozu, Gemlik zeytini, Antakya künefesi, Adana kebabı, Kayseri mantısı, Maraş dondurması, Afyon kaymağı, Ezine peyniri, Edirne tava ciğeri, Laz böreği gibi popüler tatlar yer alıyor.

Mardin'den sembusek, Antalya'dan tavşan yüreği zeytini, Artvin'den puçuko gibi yöresel tatlar da kavuştukları tescil belgesiyle adını hem Türkiye hem de dünyada duyurmaya hazırlanıyor.

- Kooperatifleşmeye teşvik

Derya Nizam Bilgiç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, coğrafi işaretin belirgin bir niteliği ve ünü itibarıyla yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş ürünleri gösterdiğini hatırlattı.

Bilgiç, Türkiye'de son 3 yılda 672 başvuru sonucu 268 coğrafi işaretin tescillendiğini belirterek, Türkiye'de tescilli coğrafi işaretlerin yüzde 47'sinin odalar ve borsalar, yüzde 26'sının belediyeler, yüzde 17'sinin kamu kurumlarının başvurusuyla tescil edildiği bilgisini verdi.

Coğrafi işaret tescil ettiren kurumlar arasında üretici kooperatiflerinin oranının yüzde 2 ile çok düşük olduğuna dikkati çeken Derya Nizam Bilgiç, "Anzer balı konusunda ya da Ayvalık, Edremit, Burhaniye gibi bölgelerde zeytinyağı konusunda coğrafi işaret ihtilafları yaşandığını biliyoruz. Ekonomik ve siyasi sınırlar her zaman örtüşmüyor. İlçeler, iller, ülkeler arasında tartışmalar yaşandığını görüyoruz. Bu ürünlerin tarihsel, geleneksel ve tüm insanlığın mirası olarak kabul edilmeleri gerekiyor. Rekabet yerine dayanışmayı öneriyoruz." diye konuştu.

Bilgiç, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı ile coğrafi işaretli ürünler stratejisi ve eylem planı hazırladıklarını vurgulayarak, kooperatifleşmenin coğrafi işaret tescili konusunda büyük önem taşıdığına işaret etti.

Derya Nizam Bilgiç, Türk ürünlerinin ayırt edici özelliklerinin yurt dışında korunmasına ilişkin olarak da "Türkiye, coğrafi işaret açısından oldukça zengin bir ülke. Ekonomik ve kültürel açıdan bu zenginliğin korunmasına değer veriyoruz. Türkiye, AB'de coğrafi işaretlerini koruyabiliyor. Şu anda AB sınırları içinde korunan 3 tescilli ürünümüz var. Koruyamadığımız ürünler de var. İhracatını yaptığımız tüm ürünlerin korunmasını sağlamamız gerekiyor." ifadelerini kullandı.