"Çin Ortadoğu'da Masada Olmak İstiyor"

ANKARA (AA) - DİLDAR BAYKAN - Çin'in Arap ülkelerine 23 milyar dolardan fazla kredi ve insani yardım sözü vermesi, Çin'in bölgedeki etki alanını artırmak için attığı adım olarak yorumlanıyor.

Koç Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Altay Atlı, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in, Pekin'de dün 22 Arap ülkesinin katıldığı konferansta Arap ülkelerine 23 milyardan fazla dolar kredi ve insani yardım taahhüt etmesini AA muhabirine değerlendirdi.

Çin'in Ortadoğu'ya gösterdiği bu yakın ilginin temelinde "Kuşak ve Yol Projesi"nin olduğunu belirten Atlı, savaşlar ve terör nedeniyle her alanda ihtiyacı artan ve hızla değişen Arap ülkelerine Çin'in kendi çıkarları doğrultusunda yardımı ve desteği artırdığına dikkati çekti.

Atlı, "Çin petrol ve doğalgazın yarısını kendisi üretiyor ama ihtiyaç çok fazla. Bu nedenle de ihtiyacı olan petrol ve doğalgazın yarısını da Ortadoğu'dan alıyor. Dolayısıyla bölgede söz sahibi olmak istiyor." dedi.

Çin'in 2011'deki Arap Baharı'na kadar Ortadoğu politikasının "ben ekonomik işlere bakarım, siyasete karışmam" olduğunu ancak Arap Baharı'ndan sonra kendini ekonomik olarak Ortadoğu'nun dışında bulmasıyla bu politikasını değiştirdiğini anımsattı.

Atlı, "Çin Ortadoğu'daki ekonomik değişimler sırasında bu bölgeye yardım ve yatırımlarını sürdürüyor. Bunu yaparken de yeniden şekillenecek Ortadoğu'da siyasi ve ekonomik olarak söz sahibi olup, kendisinin de masada olmasını istiyor." değerlendirmesinde bulundu.

Çin'in Suriye konusunda Rusya ile aynı çizgide olduğunu bildirmesine rağmen bölgeye asker ve uçak göndermediğini dile getiren Atlı, "Özetle Çin, Kuşak ve Yol projesi anlamında Ortadoğu'daki varlığını sürdürmek istiyor. Bunu yaparken de askeri müdahale yerine ekonomik varlığını kullanıyor." değerlendirmesinde bulundu.

-"Çin'in Ortadoğu'daki rolü güçlenebilir"

Söz konusu konferans, ev sahibi ülke basınında da geniş yer buldu.

Çinli uzmanlar, "bu yardım sözünün Çin'in bölgedeki rolünü güçlendirebileceği" yorumunda bulundu.

Arap ülkelerinin hemen hemen tüm uluslararası kuruluşlarda etki sahibi olduğuna işaret eden uzmanlar, 20 milyondan fazla Müslüman nüfusa sahip olan Çin'in attığı adımlarının doğal olduğunu ifade ediyor.

"Kuşak ve Yol Projesi" yoluyla 9 Arap ülkesi ile yakın iş birliği kuran Çin'in, Ortadoğu bölgesinin dışında bir ülke olarak buradaki sorunların çözümünde daha pratik yollar bulacak bir ortak olacağına vurgu yapılıyor.

Her iki tarafın da ticarete odaklanmak yerine enerji alanında iş birliğini derinleştirmesi gerektiğine işaret eden Çinli uzmanlar, üretim kapasitesi alanında yapılacak iş birliğinin Arap ülkelerinin sanayileşmesini hızlandırabileceğini vurguluyor.

Çin-Arap finansal ilişkilerinin de Arap dünyasındaki gerçek ekonominin gelişmesini hızlandıracağı kaydediliyor.

-Çin yatırımlarının güvenliği boyutu

Öte yandan Arap ülkelerinin çatışmalara ve iç savaşa sahne olduğuna dikkati çeken uzmanlar, Çin'in yatırımlarını riske atmaması için güvenliği öncelikli hale getirmesi gerektiğine vurgu yapıyor.

Uzmanlar, Çin'in buradaki ekonomik ortamının bölgedeki karmaşa nedeniyle bozulabileceği, petrol kaynaklarının ya da ticaret rotalarının aniden kesilmesiyle ülkenin milli çıkarlarının da tehlikeye girebileceği uyarısında bulunuyor.

Uluslararası Kriz Grubu Ortadoğu ve Kuzey Afrika Program Direktörü Joost Hiltermann, South China Morning Post'a yaptığı açıklamada, Çin'in Ortadoğu'daki siyasi konulardan uzak dururken, burada ekonomik bir rol üstlendiğini belirtti.

Hiltermann, "Özellikle Ortadoğu'daki güvenlik durumları, ticari çıkar ve yatırımlarını tehlikeye sokarsa en nihayetinde Çin'in siyasi müdahaleden başka seçeneği kalmayacak. Bu, Pekin'i zor siyasi seçenekler yapmaya iten sıkıntılı bir yol olacak. Sadece dost değil, düşman da kazanacak." değerlendirmesinde bulundu.

-Çin'den Ortadoğu'ya yönelik dev yatırım

Çin Devlet Başkanı Şi, başkent Pekin'de dün 22 Arap ülkesinin katılımıyla düzenlenen bir konferansta yaptığı konuşmada, Arap ülkelerine 23 milyardan fazla dolar kredi ve insani yardım taahhüt ederek, bunun 91 milyon dolarının insani yardım olarak Suriye, Yemen, Ürdün, Filistin ve Lübnan'a verileceğini söylemişti.

Şi, 151 milyon doların daha yardım projeleri için tahsis edileceğini ifade ederek, "Çin ve Arap ülkeleri, modernizasyon hayali peşinde kalkınma stratejileri konusunda sinerji oluşturmalı." ifadelerini kullanmıştı.

Çin'in Arap ülkelerinin ulusal fonlarının yanı sıra hidrokarbon ve yenilenebilir enerji gibi alanlarda da bu ülkelerle iş birliğini artırmayı istediğine işaret eden Şi, "Çin, Ortadoğudaki barış ve istikrarın koruyucusu, eşitlik ve adaletin savunucusu, ortak kalkınmanın destekleyicisi olmak için Arap ülkelerine katılmak istiyor." demişti.