"İran, doğalgazda Katar ile rekabet edemez"

ANKARA (AA) - MURAT TEMİZER - Merkezi İngiltere'de bulunan Orta Doğu Enstitüsü Enerji Uzmanı Nasır Tamimi, uluslararası yaptırımların kaldırılmasının ardından İran'ın, doğalgaz ihracatını artırarak küresel piyasalara güçlü bir oyuncu olarak gireceği yönündeki beklentilerin gerçekçi olmadığını ve Katar'la rekabet edemeyeceğini belirtti.

Tamimi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, İran'a uygulanan yaptırımların kaldırılmasının ardından ülkenin uluslararası doğalgaz piyasalarındaki geleceğini değerlendirdi.

İran'ın dünyanın en büyük doğalgaz rezervlerine sahip olduğunu ve ihracatını artırmak istediğini hatırlatan Tamimi, İran'ın, Avrupa ve Asya piyasasına yakın gelecekte sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) göndermek istediğini ifade etti.

İran'ın ihracatta bazı sorunlarla karşılacağını anlatan Tamimi, "Ülkenin doğalgaz altyapısındaki yetersizlik, gaz sıvılaştırma teknolojileri edinmekte yaşanılan zorluklar ve piyasadaki arz fazlasının sebep olduğu düşük gaz fiyatları, İran'ı önümüzdeki 10 yıllık süreçte bu pazarlara ulaşmaktan alıkoyacaktır" diye konuştu.

Kısa ve orta vadede İran'ın doğalgaz piyasasında güçlü bir oyuncu olamayacağı gibi, Katar gibi büyük bir ülkenin gaz ihracatına da rakip olamayacağına dikkati çeken Tamimi, Katar'ın ihracatının büyük kısmının LNG şeklinde gerçekleştiğini ve bunun yüzde 70'inin Asya pazarına gönderildiğini söyledi. Tamimi, "İran, doğalgazda Katar ile rekabet edemez" dedi.

Tamimi, İran'ın ilk olarak doğalgaz sektörünün gelişmesi için yatırımcıları ülkeye çekmek isteyeceğini, sonrasında da yükselen iç pazar ihtiyacını karşılamaya odaklanabileceğini ileri sürdü.

İran'ın Türkiye, Ermenistan, Irak ve Umman'la doğalgaz anlaşmaları imzaladığına işaret eden Tamimi, "Bu pazarlar, şu anda Katar için büyük önem teşkil etmiyor. Eğer İran, uzun vadede karşılaştığı zorlukları aşmayı başarırsa, ancak o zaman önemli bir oyuncu olma yolunda adımlar atacaktır" ifadelerini kullandı.

- 'Katar, gerginlikte İran'ı değil Suudi Arabistan'ı seçti'

Avrupa Politika Merkezi (EPC) Enerji Uzmanı Marco Giuli de şimdiye kadar Katar'la İran'ın enerji konusunda işbirliğine açık iki ülke olduklarını dile getirerek, aynı zamanda Suudi Arabistan ve İran'ın bölgedeki çıkarlarını dengede tutan ülkenin Katar olduğunun altını çizdi.

Şii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr'in 2 Ocak'ta Suudi Arabistan'da idam edilmesinin ardından iki ülke arasındaki ilişkilerin gerildiğini vurgulayan Giuli, "Katar, yaşanan gerginlikte Arabistan'a yakın durmayı tercih etti. Konumuz doğalgazsa, İran'dan ziyade Katar'ın, Atlantik ve Pasifik arasında ideal konuma sahip bir LNG ihracatçısı olduğunu unutmamak gerekir" dedi.

Giuli, 2014'te 123,5 milyar metreküp (bcm) doğalgaz ihracatı yapan Katar'ın, bunun 103,4 bcm'ini LNG formunda Asya ve Avrupa'ya, 20,1 bcm'ini de komşu ülkelere boru gazı olarak ilettiğini söyledi.

Kısa vadede İran'ın rekabetçi bir ülke olamayacağını belirten Giuli, "İran, Katar'la rekabet bir tarafa, belki bölgesel bir ihracatçı olabilir. Gaz ihtiyacı bulunan ülkeler tarafından çevrelenmiş bir Tahran, bölgede, özellikle Irak ve Pakistan'da etkili olan Suudi Arabistan'ın nüfusunu kırmak için doğalgaz ihraç ederek bölge ülkelerdeki etkinliğini arttırmayı deneyebilir" diye konuştu.

- Katar ve İran'ın gaz piyasasındaki yeri

İran, dünyadaki doğalgaz rezervlerinin yüzde 18,2'sine sahipken, Katar küresel rezervlerin yüzde 13,1'lik kısmını elinde bulunduruyor.

Dünyanın en büyük LNG ihracatçısı Katar, geçen yıl dünyadaki toplam LNG arzının yaklaşık üçte birini tek başına karşıladı.

Uluslararası Gaz Birliğinin (IGU) son yayınlanan yıllık raporuna göre, 2014'te Katar, 76,8 milyon ton LNG ihracı ile 9 yıl üst üste en fazla LNG ihracatı yapan ülke oldu. 2014'te küresel LNG arzı, yaklaşık 241 milyon ton olmuştu.

Yıllık gaz üretimi ortalama 172 bcm olan İran ise bunun yalnızca 10 bcm'ini ihraç ederken, geri kalan kısmını kendi ihtiyaçları için kullanıyor.

Ayrıca, İran ve Katar, 51 trilyon metreküp kapasiteye sahip Güney Pars doğalgaz sahasını paylaşıyor. Katar'ın bölgeden günlük 650 milyon metreküp, İran'ın ise 430 milyon metreküp doğalgaz üretimi bulunuyor.