5816 sayılı kanun nedir?

Atatürk'ü Koruma Kanunu, Atatürk'ün hatırasına alenen hakaret eden veya söven kimselere yönelik uygulanan cezayı belirten bir kanundur. Atatürk aleyhine işlenen suçlar hakkında uygulamaya konan bu kanun, 25 Temmuz 1951 tarihinde kabul edilmiş ve 31 Temmuz 1951 tarihinde de Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

5816 sayılı kanunu kim çıkardı?

Konusu, ülkenin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'e karşı işlenecek suçlardır. Atatürk'ün heykel ve büstlerine yapılan saldırıların artması nedeniyle Demokrat Parti iktidarınca Adnan Menderes'in başbakanlığı döneminde çıkarılmıştır.

5816 numaralı Atatürk'ü Koruma Kanunu maddeleri;

5816 numaralı, “Atatürk Aleyhinde İşlenen Suçlar Kanunu” 25 Temmuz 1951’de dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından kabul edilmiş ve 31 Temmuz 1951’de de Resmi Gazete tarafından da yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 5816 numaralı bu kanunda 5 madde bulunmaktadır. Bu maddeler;

Madde 1 - Atatürk'ün hatırasına alenen hakaret eden veya söven kimse bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. - Atatürk'ü temsil eden heykel, büst ve abideleri veyahut Atatürk'ün kabrini tahrip eden, kıran, bozan veya kirleten kimseye bir yıldan beş yıla kadar ağır hapis cezası verilir. - Yukardaki fıkralarda yazılı suçları işlemeye başkalarını teşvik eden kimse asıl fail gibi cezalandırılır. 

Madde 2 - Birinci maddede yazılı suçlar; iki veya daha fazla kimseler tarafından toplu olarak veya umumi veya umuma açık mahallerde yahut basın vasıtasıyla işlenirse hükmolunacak ceza yarı nispetinde artırılır. - Birinci maddenin ikinci fıkrasında yazılı suçlar zor kullanılarak işlenir veya bu suretle işlenmesine teşebbüs olunursa verilecek ceza bir misli artırılır. 

Madde 3 - Bu kanunda yazılı suçlardan dolayı Cumhuriyet savcılıklarınca re'sen takibat yapılır. 

Madde 4 - Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. 

Madde 5 - Bu kanunu Adalet Bakanı yürütür.

5816'dan ceza alanların sayısı

Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’nün 1986 yılından 2017 yılına kadar yayınlamış olduğu, açılan davalarda özel kanunlara göre sanık sayılarını incelediğimizde, 1986’dan 2002 yılına kadarki 17 yılda bu kanun kapsamında toplam sanık sayısı 2.155 oldu.

2007 yılının verilerine ulaşılamayan 2002 ile 2017 arasındaki 14 yılda ise toplam sanık sayısı 2.866 oldu. Sanık sayısında en çok artışın yaşandığı yıllara bakacak olursak, 2009 yılında bir önceki yıla göre sanık sayısı tam %176 artarak 235, 2017 yılında ise bir önceki yıla göre %83 artış göstererek 598 kişi olarak gerçekleşti.

Karara bağlanan davalarda, mahkûmiyet, beraat, davanın düşmesi, hükmün açıklanmasının geri bırakılması gibi kararlar verilebiliyor. Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan, 5816 numaralı kanun uyarınca karara bağlanan davalardaki sanık sayısı verilerini incelediğimizde; 1994 yılından 2002 yılına kadar toplam 805 sanığın davası karara bağlandı. Davası karara bağlanmış sanık sayılarının en çok olduğu yıl ise 1.276 kişi ile 2006 yılı oldu. 2002 yılından 2017 yılına kadar ise toplam 4.050 sanığın davası karara bağlandı ve bu davalarda her yıl ortalama 289 sanık yer aldı. Karara bağlanan dava sayılarının bu denli fazla olması, geçmiş yıllarda açılan davaların da karara bağlanması nedeniyle yaşanıyor.

Bununla birlikte hakkında mahkûmiyet kararı verilen sanık sayısı 1994-2002 yılları arasında yıllık ortalama 34 sanık ile toplamda 308 iken, 2002-2017 yılları arasında ise yıllık 105 sanık ile toplamda 1.464 oldu.