Cumhuriyetçiler için kritik gün 15 Mart

WASHINGTON (AA) - ABD'de 15 Mart'ta Florida ve Ohio'yu da kapsayan 5 eyalette yapılacak ön seçimler, aralarındaki tansiyon giderek artan Cumhuriyetçi Parti elitleri ile aday adaylarından emlak milyarderi Donald Trump mücadelesi bakımından dönüm noktası olacak gibi gözüküyor.

ABD'de kasım ayında yapılacak 58'inci başkanlık seçimleri için ön seçim süreci devam ederken Cumhuriyetçi aday adaylarından Donald Trump ile rakipleri ve Cumhuriyetçi Parti arasındaki tansiyon yükselmeye devam ediyor.

Iowa'da 1 Şubat'ta başlayan ön seçim sürecinde şimdiye kadar 15 eyalet ile toplamda 458 delege kazanan Trump'ı "durdurabilmek" için Cumhuriyetçi Parti'nin ileri gelenleri, Florida ve Ohio'yu da kapsayan 15 Mart ön seçimlerine kilitlenmiş durumda.

Cumhuriyetçi aday adaylarından Florida Senatörü Marco Rubio'nun 99 delegeli kendi eyaletini kazanması, aynı şekilde bir diğer Cumhuriyetçi aday adayı Ohio Valisi John Kasich'in de 66 delegeli kendi eyaletini kazanması, parti elitlerinin (establishment) temel beklentisi olarak gözüküyor.

15 Mart öncesi tüm stratejisini bu iki önemli ve bol delegeli eyalette Trump dışındaki bir adayın kazanması üzerine kuran Cumhuriyetçiler, bu iki eyaleti kaybetmesi halinde Trump'ın rüzgarının belli ölçüde kesilebileceğini hesap ediyor.

Florida ve Ohio'yu bu kadar önemli yapan bir diğer unsur da her iki eyalette de ön seçimi kazanacak aday adayının tüm delegeleri alacak olması. Dolayısıyla bu iki eyaleti kaybetmesi durumunda Trump ile rakipleri arasındaki fark azalacak, Trump'ın kazanması halinde ise artık herhangi bir rakibinin onu yakalaması çok zor hale gelecek.

Teksas Senatörü Ted Cruz'un şu ana kadar kazandığı 7 eyalet ve 359 delege, onu Trump'ın en önemli rakibi haline getirse de Florida'yı kazanması halinde şimdiye kadar 2 eyalet ve 151 delege kazanmış olan (Cumhuriyetçi Parti'nin favorisi konumundaki) Rubio'nun yeniden umutlanacağı söylenebilir ancak bugüne kadarki seçim takviminde yarış liderliğini bırakmayan Trump'ı "durdurabilmek" için Cumhuriyetçiler, 15 Mart ön seçim sonuçlarına göre en kötü senaryo için de hazırlık yapıyorlar.

- Galston: "Trump'ı durdurmak için geç kalınmış olabilir"

Başkanlığı döneminde Bill Clinton'a danışmanlık yapan Brookings Enstitüsü Kamu Yönetimi Kıdemli Uzmanı William Galston, AA muhabirine yaptığı açıklamada "Trump'ın durdurulması için Cumhuriyetçi parti elitlerinin geç kalmış olabileceğini" belirtti.

Galston, Cumhuriyetçi Parti'nin Trump'ı iki sebeple durdurmak istediğini ifade etti. "İlk olarak Trump ile parti elitleri arasında dış politikadan kamu yönetimine, dış ticaretten göçmen politikalarına kadar birçok alanda görüş ayrılıkları var. İkinci olarak da parti elitleri, Trump'ın aday olması halinde (Demokratların muhtemel adayı) Clinton'a kaybedeceğini düşünüyorlar" şeklinde konuşan Galston, gelinen noktada bu işin çok zor olduğunu vurguladı.

Anketlerde hem Florida'da hem de Ohio'da Trump'ın, Rubio ve Kasich'in önünde gözüktüğünü hatırlatan Galston'a göre Trump, 15 Mart ön seçimlerinden de başarıyla çıkması halinde partinin artık durduramayacağı bir aday haline gelebilir.

- 15 Mart matematiği

Cumhuriyetçilerin seçim sisteminde bazı eyaletlerde kazanan aday adayının tüm delegeleri aldığı (winner-take-all) veya delegelerin çoğunu aldığı (winner-take-most) bir uygulama mevcut. Florida ve Ohio, ön seçimi kazanan aday adayının tüm delegeleri kazandığı, Illinois ise kazananın delegelerin çoğunu aldığı bir seçim bölgesi durumunda.

ABD'nin önemli siyasi analiz sitesi "Real Clear Politics"te yer alan anketlere göre Trump, 15 Mart ön seçimleri için yapılan anketlerde Florida'da Rubio'nun 16, Ohio'da ise Kasich'in 2 puan önünde gözüküyor ancak Ohio'da Kasich'in, Trump'ın birkaç puan önünde yer aldığı anketlerin de olduğu not edilmeli.

Sadece bu iki eyaleti alması halinde bile Trump ile Cruz arasındaki delege farkı 99'dan 264'e çıkabilir. Böyle bir senaryoda (sadece bu iki eyalet eklendiğinde bile) 524 delegeye ulaşacak Trump'ın (adaylık için gerekli olan) bin 237 delegeye ulaşmak için anketlerdeki sonuçları alması fazlasıyla yeterli olacak.

Trump da bu durumun farkında olarak dün yaptığı açıklamada, "Eğer Florida ve Ohio'yu kazanırsam bu iş biter" ifadesini kullanmıştı.

- Florida Rubio'nun son şansı olabilir

Florida ve Ohio'nun ne derece önemli olduğunu açık bir şekilde gören Cumhuriyetçi elitler, 15 Mart'ın Rubio'nun "son şansı" olabileceği değerlendirmesini de yapmaya başladılar. Florida'yı kazanamaması halinde Rubio'nun üzerinde "yarıştan çekil" baskısı oluşacak gibi gözüküyor.

Şimdiden bazı Cumhuriyetçiler, Oval Ofis'te Trump'ın veya bir Demokratın yer almaması için Cruz'dan yana saf tutmaya başladılar. Örneğin, yarıştan bir süre önce çekilen Cumhuriyetçi aday adaylarından Carly Fiorina, dün Cruz'a destek vereceği açıklamasını yaptı.

Yine Cumhuriyetçilerin Kongre'deki önemli isimlerinden Güney Carolina Senatörü Lindsey Graham da Florida ve Ohio'nun kaybedilmesi halinde "Trump'ı durdurabilmek için en mantıklı seçeneğin Cruz olacağı" yorumunu yaptı. Daha önce Trump ile Cruz'u kıyasladığı bir konuşmasında "biri ölüm, diğeri zehir" değerlendirmesini yapan Graham'ın Cruz'u destekleyecek bir çizgiye gelmiş olması, Cumhuriyetçilerin Trump'ı durdurabilmek için ne kadar dar bir alana sıkıştıklarını göstermesi bakımından önemli.

15 Mart sonuçlarını görene kadar denklemin içinde kalacak olan Rubio'nun Florida'yı kaybetmesi durumunda yarıştan çekilebileceği (aynı şey Kasich için de geçerli olabilir) ve bu durumda partililerin çoğu pek sevmese de Cumhuriyetçilerin tüm bahislerini Cruz'a yatırması senaryosunun gündeme geleceği yorumları yapılıyor.

Amerikan basınında da son günlerde çıkmaya başlayan bu tür haberler, Trump-karşıtı Cumhuriyetçilerin keskin bir virajda olduklarını gösteriyor.

Bu virajı alabilmek için Florida'ya adeta kamp kuran Cumhuriyetçiler, oyların Cruz ile Rubio arasında bölünecek olmasından dolayı da ayrıca sıkıntı içindeler. Son anketlere göre Rubio ile Cruz'un oylarının toplamı yaklaşık yüzde 42'yi buluyor ve buna karşılık Trump'ın oy oranı 39 civarında. Bir diğer deyişle (Demokratlardaki gibi) sadece iki aday adayı yarışıyor olsaydı Trump'ın "durdurulması" daha mümkün olabilirdi.

Şimdiye kadar Trump-karşıtı cephenin oylarının üçe bölündüğü bir atmosferin en fazla Trump'a yaradığını gören parti elitleri, 15 Mart'tan sonra Trump'ın karşısında tek ve güçlü bir aday adayının kalmasını isteyebilirler. Trump karşısında Cruz ihtimalinin ne anlama gelebileceğini görmek için öncelikle 15 Mart ön seçim sonuçlarının ortaya çıkması gerekiyor ancak partinin ağır toplarından Graham'in, "Eğer Florida ve Ohio'yu kaybedersek Trump'ı nasıl durdurabiliriz bilmiyorum" sözleriyle ifade ettiği gibi artık matematik hesabı yapmak için geç kalınmış olabilir.

- Son karar parti kurultaylarında verilecek

Partilerin başkan adayları ise yaz aylarında yapılacak parti kurultaylarında netlik kazanacak.

Cumhuriyetçi Parti, başkan adayını Ohio eyaletinin Cleveland şehrinde 18-21 Temmuz'da yapacağı kurultayla resmen açıklayacak. Demokrat Parti ise kurultayını 25-28 Temmuz'da Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde gerçekleştirecek.