Dünya devleri Türkiye'de yatırım yapmak istiyor

Türkiye, ekonomide attığı adımlar ve siyasi istikrarla uluslararası doğrudan yatırımların da odak kapısı olurken Alibaba'dan Amazon'a, Huawei'den PepsiCo'ya kadar dünyanın önde gelen firmaları yeni yatırımlara göz çevirdi.

Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisinden edindiği bilgiye göre, son zamanlarda dünya kapsamında uluslararası doğrudan yatırımlarda gerileme görülürken Türkiye yaptığı ekonomik reformlar ve sağladığı imkanlarla pozitif ayrıştı.

OECD verilerine bakıldığında, yatırımlar bu yılın ilk 6 ayında geçen yıla oranla dünya çerçevisinde yüzde 36, Avrupa Birliği'nde (AB) yüzde 86, G20'de yüzde 38, OECD'de yüzde 42 geriye kaldı. 2023'ün ikinci çeyreğinde, bir önceki çeyreğe göre bakıldığında ise yatırımlar dünya kapsamında yüzde 38, AB'de yüzde 153, G20'de yüzde 33, OECD'de yüzde 58 düştü.

Türkiye'de ise uluslararası direk yatırımlardaki bu gelişmelerin etkisi daha az değinildi. Bu yılın ilk yarısında söz konusu yatırımlar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 33 azaldı. Bu senenin ikinci çeyreğinde ise birinci çeyreğe kıyasla yüzde 13 geriledi.

93 yeni yatırım projesi

Türkiye'de son 20 yılda atılan ekonomik faaliyetler ve siyasi istikrar uluslararası doğrudan yatırımcıların rotasını belirlemede etkili oldu. 1973-2002 zamanında 15 milyar dolar uluslararası doğrudan yatırım çıkarken 2003'ten bu yana toplam yatırım tutarı 255 milyar doların üstüne kadar yükseldi. 2003 yılı öncesi yıllık ortalama 1 milyar dolarla küresel uluslararası doğrudan yatırımlar pastasından yüzde 0,2 pay alan Türkiye, 2003-2022 döneminde yıllık 13 milyar dolarla yüzde 1'lik paya sahiplik yaptı.

2002'de 5 bin 600'den fazla uluslararası şirket faaliyet gösterirken bu rakam 2023'te 80 bini geçti. Bu sene 9 ayında 93 yeni yatırım projesi geldi. İlk sırada 17 projeyle taşımacılık ve depolama, ikinci sırada 9 projeyle endüstriyel ekipman sektörü yer kazandı. Yazılım ve bilişim, gıda ve içecek, kimya, otomotiv ekipmanları, seramik ve cam, plastik ve iş hizmetleri öne çıkan sektörler oldu. Faaliyet pozisyonlarına göre 40 projeyle imalat başı çekerken bunu 30 projeyle satış ve pazarlama, 8 projeyle AR-GE, 4 projeyle bölgesel yönetim merkezleri, 3 projeyle iş hizmetleri takip etti.

ABD, Almanya, Fransa, İtalya, Çin (Hong Kong dahil), Japonya, Hollanda ve Birleşik Arap Emirlikleri söz konusu yatırımlarda öne çıkan ülkeler arasında oldu.

Ayrıca, gelecek zamanlarda Türkiye'ye yapılacağı açıklanan 17 uluslararası doğrudan yatırım projesi var. Taşımacılık ve depolama, yazılım ve bilişim, iletişim ve elektronik, gerçekleşeceği açıklanan yeni yatırımlar arasında öne çıkıyor.

Dev şirketler Türkiye'yi yakın izliyor

Dünyada öncülük eden önde gelen şirketleri bu sene de Türkiye'yi yakından takip ediyor. Yılın 9 ayında Çinli e-ticaret devi Alibaba İstanbul Havalimanı’nda kuracağı lojistik merkez ve Ankara'da açacağı veri merkeziyle toplam 1 milyar doları aşan yatırım yapacağını duyurdu.

Katar Yatırım Otoritesi ve Esas Holding'in girişim sermayesi kolu Esas Ventures, yapay zeka pazarlama platformlarından Insider'a 105 milyon dolar yatırım yapacak. Ulaşım ve depolama sektöründe dünyanın önde gelen markalarından Alman DHL Grup, Türkiye'nin taşımacılık ve kargo sektöründe önde gelen şirketlerinden MNG Kargo'nun yüzde 100 hissesini aldı. FedEx, İstanbul Havalimanı'nda yeni bir küresel hava transit tesisi inşa edeceğini açıkladı. Amazon 100 milyon dolarlık yatırımıyla Tuzla'daki lojistik merkezini bu yıl açarken merkezde 800 kişiye istihdam sağladı.

Toplam 7 milyar Türk lirası değere ulaşması beklenen yatırımıyla Toyota'nın Avrupa'daki ilk batarya ve şarj edilebilir hibrit araç üretim tesisi Sakarya'da kuruldu. Ford da dünyanın en çok tercih edilen ticari araç modeli Transit'in ilk tam elektrikli versiyonunu (Ford E-Transit) Ford Otosan'ın Gölcük fabrikasında üretmeye başladı. Otomobil sektörüne yedek parça üreten Fransız Valeo, Bursa'daki tesisini genişleteceğini duyurdu. Rusya'nın önde gelen petrol ve doğal gaz şirketi Tatneft, Aytemiz Akaryakıt'ı 320 milyon dolar karşılığı aldı.

PepsiCo, tasarım odaklı inovasyon projelerine liderlik edeceği "Dizayn ve İnovasyon Merkezi"ni hizmete sundu. Çinli teknoloji şirketi Huawei, Ankara'da ilk yerel bulut hizmetini uygulamaya geçirdi.

Avrupa’nın seyahat teknolojisi şirketi Amadeus, sürdürülebilir ve hafif inşaat alanında faaliyet gösteren Saint-Gobain de Türkiye'de yatırım yapan şirketler arasında yer aldı.