Grafikli - Nijerya'da Bir Asırı Aşkın Sürede Yaklaşık 70 Dil Yok Oldu

ABUJA (AA) - GÖKHAN KAVAK/MUUTASIM USMAN - Farklı etnik ve dini gruplara ev sahipliği yapan Nijerya'da 1900'lerin başında yaklaşık 520 dil konuşulurken, günümüzde bu sayı yaklaşık 450'ye geriledi.

Afrika'da dil üzerine araştırma yapan akademisyenlere göre, yerel dillerin yok olmasının ana nedenleri arasında sömürge geçmişi, ticaretin belli diller etrafında yapılması ve yerel dilleri konuşan nüfusun azalması yer alıyor.

Kano'da bulunan Bayero Üniversitesi Diller Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Usman Usaini Fagge, Prof. İbrahim Garba Satatima ve Dr. Aliyu Musa, Nijerya'da konuşulan dillerle ilgili AA muhabirinin sorularını yanıtladı.

Ülkede konuşulan dillerin gün geçtikçe azaldığına dikkati çeken Prof. Fagge, "Nijerya'da 1900'lü yılların başında yaklaşık 520 dil konuşuluyordu ancak yerel dillerin birçoğu farklı nedenlerden dolayı gün geçtikçe yok oldu. Günümüzde ise İngilizce resmi dil olarak kullanılırken, Hausa, Yoruba ve İgbo dilleri en çok kullanılan yerel diller arasında yer alıyor." dedi.

Prof. Fagge, Nijerya'da 2014'de düzenlenen konferansı hatırlatarak, "Dönemin Nijerya hükümeti tarafından düzenlenen bir konferansta Nijerya genelinde yaklaşık 450 kabilenin kendine has benzersiz bir dili olduğu ortaya çıkmıştır. Bu nedenle günümüzde Nijerya'da yaklaşık 450 dilin konuşulduğunu söyleyebiliriz." diye konuştu.

- Dillerin yok olmasının ana nedeni sömürgecilik

Nijerya'nın 1914'ten itibaren İngilizlerin yönetimine girdiğinin ve ülkedeki dil zenginliğinin yavaş yavaş azaldığının altını çizen Prof. Fagge, "1960 yılında Nijerya'nın bağımsızlığını kazanması ile İngilizce resmi dil olarak kabul edildi. Resmi işlemlerin tümünde İngilizce kullanılmaya başlandığı ve eğitim dili İngilizce olduğu için yerel diller gittikçe yok oldu." ifadesini kullandı.

Prof. Fagge, İngilizce'nin daha çok Lagos ve Abuja gibi büyük şehirlerde konuşulduğunu dile getirerek, "Büyük şehirlerde yaşayan Nijeryalılar genelde İngilizce konuşur ama kırsal alanlarda daha çok yerel diller tercih edilir." değerlendirmesinde bulundu.

Bayero Üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. İbrahim Garba Satatima, Nijerya'da ticaretin de birçok yerel dilin yok olmasında etki yarattığını vurguladı.

Satatima, ülkedeki ticaret İngilizce'nin yanı sıra Hausa, Yoruba ve İgbo gibi baskın yerel diller üzerinden yapıldığı için yavaş yavaş diğer etnik dillerin etkinliğini yitirdiğini aktardı.

Nüfusun azalmasının da dillerin kaybolmasında etkili olduğuna işaret eden Satatima, "Yerel dilleri konuşanların sayısı gittikçe azaldığı için bunları konuşanların sayısı da doğal olarak azalıyor ve bir gün yok oluyor. Bu manada tehlikede olan dil, bir gün ölecek dil demektir." diye konuştu.

- Dil zenginliğinin kaynağı kabile yapısı ve köle ticareti

Yaklaşık 200 milyon insanın yaşadığı Nijerya'da bu kadar çok farklı dilin olması, köle ticareti sonucu oluşan ülkenin etnik yapısına bağlanıyor.

Dr. Musa, ülkedeki dil zenginliğinde köle ticaretinin etkisine dikkati çekerek, "Nijerya'da birçok dil bulunuyordu çünkü köle ticareti ile Afrika'dan Amerika ve Avrupa'ya götürülen insanların bazıları köle tacirlerinden kurtularak Nijerya'da yaşamaya başladı. Bu insanlar evlerine dönemedikleri için de Nijerya'daki dil zenginliğine farkında olmadan katkı sağladılar." dedi.