Güçlü: Haki Efendi derin iz bıraktı

Konya Aydınlar Ocağı’nın salı Sohbetlerinde Ocak Başkanı Dr. Mustafa Güçlü 1975 yılında Konya’da vefat eden ve bu yıl ebediyete intikalinin 50.sene-i devriyesi olan Türkistan Mücahidi Hâki Efendi’nin hayatı ve hatıralarını anlattı.

Konevi derneği salonunda yapılan programdaki konuşmasına Türkistan coğrafyasına dair bilgiler vererek başlayan Başkan Güçlü, “Merkezi Asya denen coğrafya sürekli bizim hâkimiyetimizde oldu. Timur’un torunları döneminde başlayan iktidar mücadeleleri güç kaybına sebep olunca Rusya büyütüldü” dedi.

BAĞIMSIZLIK MÜCADELESİ

Rusya’nın 1783’de Kırım’ı da ilhak etmesinden sonra bölgedeki Türklerin İmam Şamil teslim olmak mecburiyetinde kalıncaya kadar bağımsızlık mücadelesini sürdürdüklerini de kaydeden Güçlü “Neticede Çerkezler 1864’de büyük sürgüne maruz kaldı. Bu tarih, Çerkez halkı için nekbe, yani kara gün oldu ve halen aynı duyguyla her yıl hatırlanır” diye konuştu.

Ahmet Hâki Efendi’nin Türkistan coğrafyasının kültür başkenti olan Buhara’da 1887’de dünyaya geldiğini anlatan Güçlü “Dinî ilimlerde çok iyi yetişen Ahmet Hâki Ortodoks papazlarla girdiği tartışmalarda onlara cevap verecek kadar da Rusça’ya hâkimdir. Bir bağımsızlık savaşçısıdır ve Türkistan’ın özgür olabilmesi için mücadele etmiştir. Katıldığı Türkistan işgal edilince Hâki Efendi için hicret zaruri oldu” diyerek sözlerini sürdürdü, “Hicrete çıktığında Hâki Efendi hakkında idam kararı verildiğini de kaydeden Başkan Güçlü “Eşi ve çocuklarını Allah’a emanet ederek yola çıkar. Meşakkatli bir yolculuktan sonra, (Basmacı) diye bilinen Milliyetçi Mücahitler arasına katılır ve Enver Paşa ile birlikte mücadelesine devam eder. Enver Paşa, Düşanbe yakınlarında Çegan Köyü’nde şehit düştükten sonra mücahitlerin bir kısmı dağlara, bir kısmı da Afganistan’a sığınır. Hâki Efendi ise Hindistan, İran, Arabistan üzerinden Türkiye’ye hicret edip Ankara’ya gelir. Burada, Enver Paşa’nın yanındayken tanıştığı bir Türk subayı, Türk vatandaşlığına geçmesine yardımcı olur”

Kiremitli köyünde iki yıl kadar kalan Hâki Efendi’nin sonradan gelen birkaç hemşerisinin Rusya’nın af çıkardığını söylemesi üzerine onlarla birlikte geri dönme karar verdiğini hatırlatan Güçlü “ Ancak Rus askerlerin sınırı geçenleri kurşuna dizdiklerini, bazılarını diri diri yaktıklarını görüp üzüntüyle geri dönerler. Hâki Efendi, ardında derin izler bırakmış bir âlimdir” dedi.