İş dünyası Başbakan Yıldırım'ın Irak ziyaretini bekliyor

ANKARA (AA) - ERDAL ÇELİKEL - Başbakan Binali Yıldırım'ın, siyasi ve bölgesel konuların ele alınması beklenen Irak ziyaretinin ticari ilişkilere de olumlu yansıması öngörülüyor.

Türkiye ile Irak arasındaki ticari ilişkiler, Suriye'deki olayların lojistik açıdan dış ticaret yollarını tıkaması ve Irak hükümeti ile zaman zaman yaşanan problemlerin etkisiyle 2011-2015 dönemini kapsayan 5 yılda dalgalı bir seyir izledi.

AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden derlediği bilgilere göre, söz konusu dönemde iki ülkenin dış ticaret hacmi yüzde 5,3 artarak 8 milyar 397 milyon dolardan 8 milyar 846 milyon dolara yükseldi.

İhracat açısından bakıldığında 2011 yılında Irak'a 8 milyar 310 milyon dolarlık mal satılırken, bu tutar 2013 yılında 12 milyar dolara kadar yükseldi. Ancak Suriye'deki iç savaş ve Irak hükümeti ile yaşanan sorunlar nedeniyle ihracat, 2013-2015 döneminde yaklaşık yüzde 29 azalarak 8 milyar 550 milyon dolara geriledi.

- Külçe altın ithalatında hızlı artış

Fasıllar bazında dış ticaret incelendiğinde, 2015 sonu itibarıyla Türkiye'nin Irak'a sattığı ürünlerin başında 503 milyon dolarla hayvansal ve bitkisel katı-sıvı yağlar geldi. Bu ürün grubunu 492,5 milyon dolarla plastik ve mamulleri, 486 milyon dolarla değirmencilik ürünleri, 482 milyon dolarla mobilya izledi.

İthalatta ise 5 yılda hızlı bir artış gözlenirken, özellikle son yıllarda külçe altın ithalatı bu artışta etkili oldu. Buna göre, Irak'tan gerçekleştirilen toplam ithalat, 2011-2015 döneminde 3,4 katına çıkarak 87 milyon dolardan 296,5 milyon dolara ulaşırken, 2015'teki ithalatın 213 milyon dolarlık kısmını külçe altın alımı oluşturdu. Külçe altın ithalatı, geçen yılın ocak-kasım döneminde de bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 3,8 katına çıkarak 195,1 milyon dolardan 732,4 milyon dolara yükseldi.

- "Irak halkı Türk malı istiyor"

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Irak İş Konseyi Başkanı Emin Taha, Başbakan Yıldırım'ın hafta sonu için planlanan Irak ziyaretini uzun süredir beklediklerini söyledi.

İki ülke ilişkilerinin 2011'den itibaren kötüleşmeye başladığını dile getiren Taha, "Sahibi olduğum firma Irak'a hizmet ihracatı yapan ilk 10 firma arasında yer alıyor. Son yıllarda Irak pazarında sıkıntılar ortaya çıkmaya başladı. Eskiden İstanbul'dan çıkan bir tır Habur Sınır Kapısı'nı geçerek Irak'ın çeşitli bölgelerine dağılırken bugün tırlarımız 45 gündür Bağdat'ın kapısında bekletiliyor. Aslında Irak halkı Türk mallarını istiyor ama merkezi hükümet malların girişine izin vermiyor. Bu açıdan bakıldığında Sayın Başbakanın ziyareti, ekonomik ilişkilere büyük fayda sağlayacaktır." dedi.

İş adamları düzeyinde yakın ilişkiler bulunduğunu anlatan Taha, cep telefonu mesajıyla bile yüzbinlerce dolarlık sipariş verilebildiğini kaydetti.

Taha, ilişkilerin gerginleştiği dönemde AK Parti hükümetinin gösterdiği sabırlı, azimli ve güçlü iradeye herkesin saygı duyduğunu belirterek, "Irak'ta çok önemli yatırımlarımız var. Ödemelerini alamayan firmalarımız var. Irakla ilgili güvenlik sorunları çözüldüğü takdirde bu durum ekonomik ilişkileri de olumlu etkileyecektir." diye konuştu.

- 24 milyar dolarlık müteahhitlik projesi üstlenildi

Irak'ın müteahhitlik sektörü açısından önemine değinen Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Mithat Yenigün, Irak'ın coğrafi yakınlık ve süregelen komşuluk ilişkileri çerçevesinde Türk inşaat sektörü ve dış ticaret için her zaman önemli bir pazar olduğunu söyledi.

Irak'ta 1970'lerden bugüne kadar Türk müteahhitler tarafından bedeli 24 milyar doları aşan 943 proje üstlenildiğini dile getiren Yenigün, ülkede halen istikrarlı bir ortam sağlanamaması, çok değişken bir siyasi ortamın varlığı, düşen petrol fiyatları nedeniyle bütçe olanaklarının kısıtlanması gibi nedenlerle birçok kuruluşun ödeme yapamadığının altını çizdi.

Yenigün, Irak hükümetinin sadece sağlık ve enerji gibi sosyal faydası olan yatırımlara yönelik kısmi ödemeler yapabildiğini belirterek, Irak'ta güvenlik sorunlarının ciddi düzeylere ulaşmış olması ve müteahhitlere hak ediş ödemelerinin yapılamaması sebebiyle bu ülkede iş üstlenen firmaların çok ciddi sorunlarla karşı karşıya kalarak, işlerini durdurduklarını ifade etti.

Anılan sorunların çözümüne ilişkin görüşlerini paylaşan Yenigün, "Türkiye'nin çeşitli kanallar üzerinden Irak tarafına temin edeceği bir şartlı kredi paketi ile Irak tarafının müteahhitlik firmalarına birikmiş alacakları ödemesinin sağlanması firmalar için büyük önem taşımaktadır. Bu sayede, müteahhitlik firmalarımızın projelerini devam ettirebilmeleri için önemli destek sağlanacağını değerlendiriyoruz. " dedi.

Yenigün, söz konusu ödemelerin önemli bir bölümü yurt içinden temin edilen malzeme gibi hizmetler karşılığı olarak yine Türkiye'ye geri döneceğini ve bu durumun bölgesel ekonomiye katkı sağlayacağını sözlerine ekledi.

Bu arada, turizm de iki ülke ekonomik ilişkilerinde önemli gelişme kaydedilen sektörlerden oldu. Türkiye'ye gelen Iraklı turist sayısı 2011-2015 döneminde yaklaşık 3 katına çıkarak 369 bin 33'ten 1 milyon 94 bin 144'e yükseldi.