Orman yangını çıkaranları hangi cezalar bekliyor?

CEZA VAR, UYGULAMA YETERSİZ

Orman yangınları ile ilgili konuşan Av. Asiye Çakır, bunun ağır yaptırımları olduğunu fakat cezaların tam olarak uygulanamadığına işaret ederek, “Mevzuat var, ama uygulama çok eksik” dedi

Türkiye’de son zamanlarda meydana gelen orman yangınları zaman zaman hala devam ediyor. İstanbul, İzmir, Eskişehir, Sakarya, Çanakkale, Mersin, Antalya gibi pek çok yerde meydana gelen orman yangınlarında binlerce doğal alan yerle bir kül oldu. Yangınlar doğanın dengesini bozarken, ekolojik düzende büyük oranda bozuldu. Yangınlar büyük çaplı maddi hasara yol açarken, yeşil doku ise tamamen olumsuz yönde etkilendi. Av. Asiye Çakır, denetimlerin artması gerektiğini ve cezaların en üst seviyeden uygulanması gerektiğini anlattı.

CİDDİ YAPTIRIMLAR VAR

Av. Asiye Çakır, orman yangınlarında ciddi yaptırımlar olduğunu açıkladı. Orman yangınlarının büyük bir sorun olduğuna işaret eden Çakır, “Türkiye’de orman yakma suçları, esas olarak 6831 sayılı Orman Kanunu Madde 110 kapsamında düzenlenmiştir. Bu maddeye göre suç türleri ve cezaları vardır. Bunlar, taksir ile orman yangınına sebep olma, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı şekilde yangına sebebiyet vermek, örneğin: söndürülmemiş ateş bırakmak, izmarit atmak, anız yakmak ceza kapsamına girer. 2 yıldan 7 yıla kadar hapis ve 50 günden 500 güne kadar adli para cezası vardır. Yangında 4 hektardan fazla alan zarar görmüşse ceza iki katına çıkar” dedi.

CEZALAR DAHA DA ARTABİLİR

Bilerek ve isteyerek orman yakmanın hukuki boyutları olduğuna değinen Çakır, “En az 10 yıl hapis ve 1000 ila 10.000 gün arası adli para cezası günlük sistemle belirlenir. Ağırlaştırıcı faktörler vardır. 4 hektardan fazla alan yandıysa hapis cezası iki katına çıkabilir. Yangın yerleşim yerlerine ya da can mal güvenliğine zarar verdiyse ceza ayrıca artırılır. Yangına müdahaleyi geciktirme veya söndürmeyi zorlaştırma amacıyla işlenmişse ceza yarı oranında artırılır” diye konuştu.

TERÖR SUÇU KAPSAMINA GİRER

Çakır, terör amacıyla yakılan ormanların müebbet hapis cezası ile sonlanabileceğini dile getirdi. Çakır, “Devletin güvenliğine karşı suç işlemek amacıyla kurulmuş bir örgüt tarafından orman yakılması, Müebbet ağır hapis ve 20.000 ila 25.000 gün arasında adli para cezası, Yangın geniş alan yaktıysa ya da ölüm meydana geldiyse infaz daha ağır hale gelir. Bunu detaylı anlatmak gerekirse, Terör örgütü adına, devletin birliğini bozmak, halkı korku ve panik içinde bırakmak, veya kamu düzenini bozmak amacıyla işlenmişse, bu fiil terör suçu kapsamına girer. Yani failin amacı sadece çevreye zarar vermek değil; devletin güvenliğine veya kamu düzenine yönelik tehdit oluşturmak olduğunda bu madde devreye girer. Terörle Mücadele Kanunu kapsamında değerlendirilir” şeklinde konuştu.

DOĞAYA ZARAR VERMENİNDE CEZASI VAR

Av. Asiye Çakır, sadece orman yangınları değil, doğaya verilebilecek her türlü zararın hapis cezası ile sonlanabileceğine değindi. Türk hukuk sisteminde doğa ile ilgili bazı yaptırımların olduğunun altını çizen Çakır, “Doğaya zarar veren şahıslara karşı hapis cezası uygulanabilir. Türk hukuk sisteminde çevreye ve doğaya verilen zararlar, çeşitli kanunlar kapsamında suç olarak düzenlenmiştir ve bu fiillere hapis cezası öngörülmüştür” ifadelerini kullandı.

ÇEVRE KİRLİLİĞİNE DEĞİNDİ

Çevreyi korumanın önemini anlatan Çakır, kirletmenin ise vatandaşlar açısından olumsuz sonuçlar doğurabileceğini açıkladı. Çevre kirliliğine neden olan bazı faktörlerin olduğunu anlatan Çakır, “Özellikle, atıkların ve kimyasalların izinsiz şekilde doğaya bırakılması 6 aydan 5 yıla kadar cezası var. Tehlikeli atıkların çevreye zarar verecek biçimde işlenmesi, depolanması veya bertaraf edilmemesi gibi durumlarda 2 yıldan 6 yıla kadar hapis uygulanabilir” diyerek hukuki boyutunu açıkladı.

DENETİM YETERSİZ UYGULAMALAR SINIRLI

Av. Asiye Çakır, Avrupa’da olduğu gibi Türkiye’de de yere çöp veya izmarit atmanın para cezası olduğunu ifade etti. Çakır, “Almanya, İtalya, İspanya, Fransa gibi ülkeler izmarit için 100 EURO’dan 1000 EURO’ya kadar para cezası uygulayabiliyor. Türkiye’de de aslında yere çöp atmak veya sigara izmariti atmak yasaktır ve idari para cezası öngörülmüştür. 5326 sayılı Kabahatler Kanunu Madde 41’e göre yere çöp, izmarit, tükürük vs. atan kişiye 2024 yılı itibarıyla 1.364 TL idari para cezası uygulanabilir. Bu ceza her yıl artırılmaktadır. Ancak uygulama çok sınırlı, denetim yetersiz, caydırıcılık zayıf, kamuoyu farkındalığı da düşük. Türkiye'de Avrupa’daki gibi bir sistemin uygulanabilmesi için ceza miktarlarının artırılması, Belediyelere ve zabıtaya daha fazla yetki verilmesi, kameralar artırılmalıdır. Gelirin çevre koruma projelerinde kullanılması gerekmektedir. Bu durum toplumsal kabulü artırır. Türkiye’de doğayı korumak adına anayasaya ilave olarak cezaların ağırlaştırılabilmesi için yasa çıkartılabilir. Üstelik bu hem hukuken mümkündür hem de anayasa tarafından teşvik edilen bir yaklaşımdır. Anayasa’da Çevrenin Korunması hüküm altına alınmıştır” dedi.

CEZALAR TAM UYGULANAMIYOR

Çakır, ülkede cezaların tam anlamıyla uygulanamadığının altını çizdi, Çakır, sözlerinin devamında ise şu ifadelere yer verdi, “Orman Kanunu, TCK ve Çevre Kanunu ağır cezalar öngörülmüş olsa da, cezaların büyük kısmı takipsizlikle veya para cezasıyla sonuçlanıyor. Mahkemeler, çoğu zaman alt sınırdan ceza veriyor. “Taksirle” işlenen dikkatsizlik sonucu orman yangınlarında, ceza ertelemeye veya hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına bağlanabiliyor. Denetim mekanizmaları orman koruma görevlileri, zabıtalar, kameralar yetersiz veya geçici oluyor. Yangına sebep olan şahıslar çoğu zaman tespit bile edilemiyor. Sonuç, Mevzuat var, ama uygulama çok eksik. Cezalar "kâğıt üzerinde kalabiliyor”

YAPILMASI GEREKENLERİ ANLATTI

Cezaların tam ve yerinde uygulanması gerektiğini dile getiren Çakır, sözlerini şöyle tamamladı, “Cezaların alt sınırları yükseltilmeli. Orman suçlarında erteleme kaldırılmalı. Yangınlara sebep olanlara karşı “özel infaz rejimi” uygulanmalı. Çevre zabıtası ve sivil denetçiler artırılmalı. Yangın bölgelerinde kamera ve sensör sistemleri kurulmalı. Orman yangınına sebep olanların teşhir edilmesi veya kamu hizmeti cezası da caydırıcı olabilir”