Osmanlı'dan günümüze Konya Belediye Başkanları

Konya'da ilk belediye teşkilatı 1868 yılında kurulmuştur. 1987'de çıkarılan 3399 sayılı yasa gereğince "büyükşehir" statüsüne kavuşmuş olup 1989'dan beri belediye hizmetleri bu statüye göre yürütülmektedir. 2014'te 6360 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu. Cumhuriyet devrinin çok hızlı gelişen şehirlerinden biri olan Konya, söz konusu dönemin başlarında nüfusu henüz 50.000'i bulmayan ve tarihi çekirdeğin çevresinde dairesel biçimde uzanan dış surların ötesine taşmayan bir şehir görünümüne sahipti. Cumhuriyet’in ilanından 1946’ya kadar; Şehre içme suyu getirilmiş, Atatürk anıtı yapılmış, itfaiye teşkilatı tesis edilmiş, Dere hidroelektrik santralinin inşa edilmesi ile genel aydınlatma işi gerçekleştirilmiştir. Belediye mezbahasının inşa edilmesi, doğumevi binasının yapılması, Yeni Meram yolunun açılması, Konya'nın ilk şehir planının yapılması, İtfaiye teşkilatının motorlu vasıtalarla teçhiz edilmesi, şehir içi caddelere parke döşenmesi, ESO’nun tesis edilmesi ise bazı önemli belediye hizmetleri arasında sayılabilir. Konya belediye olduğundan bu süreye kadar birçok belediye başkanı gelmiş ve şehre ayrı ayrı hizmetlerde bulunmuşlardır.

Aşık Şem'i (İhtisap Ağası) (1830-1839)

Konya’nın önemli şahısları arasında olan Aşık Şemi, Konya’nın ilk belediye başkanı olurken aynı zamanda ünü Saray'a kadar ulaşan, döneminin ünlü şairleri arasındadır.

Mevlana Müzesi havlusunun hemen dışındaki mezarda olan Aşık Şemi, Konya’ya bir çok hizmetleri olmuştur. Konya belediye teşkilatının ilk kuruluşu 1830-39 yıllarında Âşık Şemi ile başlar. II. Mahmut zamanında İstanbul ziyareti dönüşü padişahın teveccühüyle ihtisap ağalığı vazifesi verilen Şem’i ölümüne kadar bu vazifeyi ifa etmiştir. 1826 yılında İhtisab Nezaretinin kurulmasıyla bu görevler şehirlerde İhtisab Ağalarına verilmiştir. Konya'nın ilk İhtisab Ağası Konyalı Aşık Şemi olup bu makam oğlunun askerlik meselesi için huzura çıktığında zamanın padişahı tarafından lütuf ve irade olunduğu rivayeti yaygındır. 1846 yılında vilayet teşkilatlarıyla belediyeler kurulmuş olup, İhtisab Ağalıkları lağvedilmiştir. Ancak Konya'da ilk belediye teşkilatı 1868 yılında kurulmuştur.

Osmanlı Devleti zamanında şehirlerde İhtisab Ağalığı kuruluncaya kadar belediye işleri her ne kadar kadıların vazifeleri içindeyse de, belediyeleri diğer bir görevi olan imar işleri valilerin görevleri arasındaydı. Konya'da da ihtisab Ağalığı kurulmadan önceki devirlerde valilerin şehri imar adına yaptıklarına kısaca göz gezdirmek Konya'mızdaki belediyeciliğin Cumhuriyet'ten sonraki gelişme seyrini daha rahat inceleme açısından yararlı olacaktır.

Aşık Şem'i ilk İhtisap Ağası olarak 1830-1839 yılları arasında Konya'da görev yapmıştır.

Şem’î Konyalı âşıkların en meşhuru olup 1783 tarihinde doğmuştur. Genç yaşında helvacı yanına verilir. Orada ahi edep ve nezaketi ile yetişip iyi bir usta olur. Bu ara söz ustalığı, âşıklık kabiliyetinin sevki ve şiire sevgisi ile âşıklar meclisine katılır. Ölçülü söz söyleme sanatı olan şiir vadisinde, şairlik yolunda büyük muvaffakiyet gösterir. Gerek yaşarken gerekse vefatından sonra şiirleri ve şairliği şöhret kazanır. Okur- yazar olmadığı yani ümmî olduğu söylenen şair gönül gözü açık (vehbî) , âlimlerle sohbet edecek derecede bilgi, görgü ve kemale sahiptir. Devrinde kendisini Anadolu’da ve ilimle medeniyet şehri İstanbul’da tanımayan bir âşık yoktur, denildiği bilinir.

Muhasebeci Rahmi Bey (1869)

İhtisap Ağası Aşık Şem’i’nin ( 1830-1839) yılları arasında sürdürmüş olduğu bu göreve, ondan otuz yıl sonra 1869 yılında Muhasebeci  Rahmi Bey getirilmişse de, Konya’da  1876 yılında başladığı kabul edilen belediyecilik tarihinin ilk Başkanı, (1876-1877) yılları arasında görev yapan  Mustafa Lütfi Efendi olarak kayıtlara geçer.

Mustafa Lütfi Efendi (1876-1877)

1876-1877 yılları arasında görev yapan Mustafa Lütfi Efendi zamanında erkek öğretmen okulu ile bir rüştiye okulu açıldı. Meşhur 1290 kıtlığı oldu.

Hacı Şerif Efendi (1877-1884)

Cevat Ulunay'ın büyük dedesi olan Seydişehirli Hacı Şerif Efendi 1877 yılında yaptığı belediye başkanlığı zamanında Aşkan kaldırım yolu, Meram istinat duvarları, çay kenarında bulunan Piyale Kışla'sını ve bu kışlaya ait depoyu tamir ettirtti.

Hacı Fasif Efendi (1884-1888)

İlk Konya mebuslarından olan Hacı Fasih Efendi 1884-1888 yıllarında belediye başkanlığı görevinde bulunmuş olup, şehre ilk kanalizasyonu yaptırdı. Bugünkü hükümet binasını onun zamanında yapıldı ve meşhur 1303 kıtlığı onun zamanında oldu.

Hacı Velizade Mehmet Efendi (1888-1897)

1888-1897 yılları arasında belediye başkanlığı görevini yapan Hacı Velizade Mehmet Efendi yaptı dönemine ait elimizde yeterli kayıt bulunmamaktadır.

Burhanzade Seyit Rıfat Efendi (1897-1905)

Burhanzade Seyit Rifat Efendi 1897-1905 yılları arasında görev yapmış olup, onun zamanında Çayırbağı içme suyu getirtildi, Buğday Pazarı yapıldı, İstasyon caddesi açıldı. Ayrıca cami ve medreseler de tamir ettirildi.

Hacı Ali Efendi (1905-1908)

Rıfat Efendi'den sonra 1905-1908 yılları arasında Hacı Ali Efendi 1905-1908 birinci defa belediye reisi seçildi.

Arapkirli Mustafa Efendi (1908-1912)

Arapkirli Mustafa Efendi 1908-1912 yılları arasında belediye başkanlığı yaptı.

Ali Salip Efendi (1912)

1912 yılında ise Ali Salip Efendi altı gün reislik yaptı.

Hacı Ali Efendi (1912-1914)

1912-1914 yıllarında Hacı Ali Efendi ikinci defa belediye reisi seçildi.

Dellalbaşının Tahir Efendi (1912-1914)

Delalbaşının Tahrir Efendi de 1912-1914 yılları arasında belediye başkanlığı yaptı.

Mühendis Muhtar Bey (1916-1917)

Mühendis Muhtar Bey zamanında ufak çapta bir elektrik tesisatı ilk defa Konya'da kuruldu.

Mecidiyezade Arif Bey (1917)

Mecidiyezade Arif Bey 1917 yılında belediye reisliği görevinde bulundu

Mehmet Muhlis Koner (1917)

Konya'da ilk atlı tramvay Mehmet Muhlis Koner'in birinci belediye reisliği zamanına, yani 1917-1918 yıllarına rastlar.

Burhan Zade Hakkı Efendi (1918-1919)

Burhanzade Hakkı Efendi 1918-1919 yılları arasında görev yapmıştır.

Gevraki Zade Vehbi Efendi (1919)

Gevrakizade Hacı Vehbi efendi 1919 yılında belediye başkanlığı görevini yaptı.

Mehmet Muhlis Koner (1917-1923)

Mehmet Muhlis Koner ikinci defa olarak 1919-1923 yılları arasında belediye başkanlığı görevini yaptı. Bu dönemde Alaaddin Bulvarı açıldı. Kayalı Park yapıldı. Şerafettin Camii arkasındaki kabristan kalktı. Gazi paşa, İsmet paşa, Hakimiyet-i Cumhuriyet İlk okulları yaptırıldı. Devlet hastanesi binası yapıldı. 1923 yılındaki Konya Belediyesi'nin durumu şöyleydi; meclis üyesi 12 kişi, idari işler; 1 muhasebeci, 1 başkan, 2 katip. fen işleri: 1 fen memuru. sağlık işleri: 1doktor, 1 aşı memuru, 1 ebe. temizlik işleri: 1 memur, 10 hademe, 1 bekçi, 1 ahırcı. zabıta işleri: 1 müfettiş, 1 müfettiş yardımcısı, 9 kolcu (zabıta memuru) görev yapıyordu.

Kazım Gürel (1923-1927) Cumhuriyet Döneminin ilk belediye başkanı

Cumhuriyet'in ilk belediye başkanı yazar Selçuk Es'in babası Kazım Gürel olup, 1923-1927 yılları arasında belediye başkanlığı görevinde bulundu. Onun zamanında şehir yolları şose oldu. Yaya kaldırımları yapıldı. Fenni fırın inşa edildi. Dere köy elektrik santralı yapıldı. Atatürk anıtı dikildi. İtfaiye teşkilatı de kısmen motorize oldu. Modern helalar inşa edildi. Dede Aile Bahçesi fidanlık oldu. Mukbil suyu getirtildi. Parklar yapıldı. Tuğla ve testi ocakları şehir haricine çıktı.

Halis Ulusan (1927-1930)

1927-1930 yılları arasında görev yapan Halis Ulusan zamanında Dere köy elektrik santralı işletmeye açıldı. Alaaddin su sarnıçları işletmeye açıldı ki bu sarnıçlar sonradan yıktırılmıştır. 1923-1932 yılları arasındaki gelişmeler şöyledir: 1924 yılında Mukbil ve bey pınarı içme suları getirildi. 1926 yılında Atatürk anıtı dikildi. 1924-1925 yılında belediye itfaiye teşkilatı kuruldu. 1926 yılında belediyenin de hissedar olduğu Konya elektrik A. Ş. kuruldu. Aynı yıl dere hidroelektrik santralı inşa edildi. 1929 yılında genel aydınlatma yapıldı.

Şevki Ergün (1930-1938)

1930-1938 yılları arasında görev yapan Şevki Ergun zamanında belediye mezbahası modern bir şekilde inşa edildi. Dutlu içme suyu getirtildi. Buz fabrikası tesis edildi. Doğum evi binası yapıldı. Meram yolu açıldı. 1933-1942 yılları arasındaki gelişmeler şöyledir: 1935 yılında yapılan genel nüfus sayımına göre Konya'nın şehir içi nüfusu 52.486 kişi olup, şehirde 123 mahalle vardır. Belediye meclis üyesi 30 kişi olup, belediye hizmet sahası 110 km'dir. 1942 yılında Konya'nın ilk şehir planı yapıldı. 1937 yılında itfaiye teşkilatı motorlu vasıtalarla kısmen teçhiz edildi.

Dr. Muhsin Faik Dündar ( 1939-1946 )

Muhsin Faik Dündar zamanında ise şehir içi caddelere parke döşendi. 7 mayıs 1946 yılında Konya Elektrik A. Ş. tasfiye edilerek Konya Belediyesi tarafından katma bütçeli elektrik su, otobüs işletmesi olan E.S.O tesis edildi ve belediye emrine girdi. İtfaiye teşkilatı tamamen motorize oldu. Alaaddin Tepesi'ndeki ağaçların bir kısmı kaldırıldı. Programlı bir çalışma sistemini kuruldu. 1945 yılında mahalle muhtarlıkları ihdas olunarak mahalle mümessillikleri kaldırıldı. Mahalle işleri belediyeden alındı. 1946 yılında otobüs ile toplu taşıma ilk olarak 4 otobüs ile İstasyon ve Meram semtleri arasında şehir içi olarak başladı.

Mehmet Muhlis Koner (1946-1950)

Mehmet Muhlis Koner üçüncü defa seçildiği 1946-1950 yılları arasında büyük hal binası yapıldı. Eski Meram Yolu elektrik santralı kuruldu. Konya'da ilk asfalt yol inşası yeni Meram Yolu'nda yapıldı. 1946 yılında temizlik işleri motorize oldu.

A.Samet Kuzucu (1950-1950)

A. Samet Kuzucu 23-3-1950'den 1-9-1950'ye kadar kısa bir dönem yaklaşık 6 ay belediye başkanlığı yaptı.

Rüştü Özal (1950-1954)

Rüştü Özal 1950-1954 yılları arasında göreve geldi. Bu dönemde ilk defa şehir içi caddeleri asfalt oldu. Göksu Elektrik Santralı kuruldu. Temizlik işleri tamamen motorize oldu. Şeker fabrikası açıldı. Şehir yolları asfalt haline getirildi. 1952 yılı sonunda şehirdeki asfalt yol 28.000 m2’ye ulaştı.

İbrahim Aşçıgil (1954-1955)

İbrahim Aşçıgil Konya Belediye Başkanı olarak 1954-1955 yılları arasında görev yaptı. Bu dönemde şehir suları yetersiz kaldığı için kuyu suları ilave edildi. Eski Ticaret Odası Binası yapıldı.

Nafiz Tahralı (1955-1957)

Nafiz Tahralı 1955-1957 zamanında müze meydanı açıldı. Baruthane, Hal binası ve Alaaddin Torans Gazinosu inşa edildi.

Cemil Keleşoğlu (1957-1958)

Cemil Keleşoğlu (vali) yılları arasında 1957-1958 vekil olarak bulundu.

M.Sıtkı Bilgin (1958-1960)

Sıtkı Bilgin 1958-1960 yılları arasında belediye başkanlığı görevinde bulundu. Belediye otobüsleri ve itfaiye motorize oldu ve takviye edildi.

Muhlis Babaoğlu (1960)

Rifat Önkay 27-5-1960 yılında bir gün reislik yaptı. General Sait Orhon 28-5-1960'dan 28-6-1960'a kadar Mayıs Darbesi dolayısıyla garnizon komutanı olduğu için vekil olarak bulundu. Muhlis Babaoğlu (vali) 28-6-1960'dan 25-9-1960'a kadar vekil olarak görevde bulundu. Macit Öngen (vali muavini) 25-9-1960'dan 3-11-1960'a kadar vekil olarak görevde bulundu.

Rebii Karatekin (1960-1963)

Rebii Karatekin (vali ) 3-11-1960'dan 23-11-1963'e kadar vekil olarak belediye başkanlığı görevinde bulundu. Onun zamanında eski belediye sarayı inşası başladı. Ankara giriş yolu yapıldı ve trafiğe açıldı. Çimento Fabrikası yapıldı. 1953-1962 yılları arasındaki gelişmeler ise şöyledir: Konya Belediyesi'nin 1953-1962 yılları arasındaki 10 yıllık bütçesi toplam 55.187.587 liradır ve 10 yıllık yatırımın bütçeye oranı %32'dir. Bu devre içinde şehirde 82.282 m2 istimlak yapılmış olup, mali portresi 5.319.800 liradır. Belediye hizmet sahası 162 m2 ye yükseltilmiştir. 1962 yılı sonu itibariyle şehir kanalizasyon şebekesi uzunluğu 16.308 metreye, keza asfalt yol miktarı 426.403 m2 ye ulaşmıştır. Şehir içinde 3 adet sondaj kuyusu su şebekesine bu dönemde dahil edilmiştir. Göksu Hidroelektrik santralı 1953 yılında ihale edilmiş olup, 1959 yılında işletmeye açılmıştır.

Ahmet Hilmi Nalçacı (1963-1969)

Ahmet Hilmi Nalçacı örnek çalışmalar sergilemiş bir başkan olarak tarihteki yerini aldı. Kendi adı ile anılan Nalçacı Caddesi ve çevresinde modern bir şehir oluşturan Ahmet Hilmi Nalçacı’nın dünyaya ve çağımıza örnek olarak yaptırdığı otogar uzun yıllar Konya’ya hizmet verdi ve bu çağdaş garaj ile terminal tesisleri pek çok ilin ve ilçenin örnek aldığı tesisler olarak kayda geçti. Nalçacı zamanında İrfanlı Elektrik Santrali’nden enerji takviyesi yapıldı. Yusuf Şar’ın konağının yerine M. Sıtkı Bilgin tarafından başlanılan yeni bir belediye sarayı inşaatı ise Nalçacı döneminde tamamlanarak hizmete açıldı, şehir içi sokaklarının asfaltlanmasına başlandı. Ahmet Hilmi Nalçacı’nın 1967’de hazırlattığı Nazım İmar Planı doğrultusunda Konya’nın şehir planları daha sonraki dönemlerde şehrin kuzey istikametinde gelişip bugünkü Selçuklu bölgesine temel oluşturdu. Bu devrede şehrin muhtelif yerlerine 9 sondaj kuyusu açılarak içme suyu şebekesine dâhil edildi. Ayrıca 1963 yılında belediye bünyesinde imar müdürlüğü, 1967 yılında armoni mızıkası kuruldu.

Yılmaz Kulluk (1969-1977)

Yılmaz Kulluk döneminde, toplu taşıma hizmetleri, Meram’ın düzenlenmesi, sağlık hizmetleri, şehirlerarası ulaşımda otobüs ve tren garları, elektrik, su, kanalizasyon, enerji, eğitim kurumları, spor tesisleri, spor kulüpleri, sosyal konutlar çalışmalarını yaparak 1 milyar 267 milyonluk bütçenin 706 milyon 780 bin lirasını yatırımla tamamladı. Zamanında Konya Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisi açıldı ve Anıt civarı Çocuk Esirgeme Kurumu binasında öğretim vermeye başladı. Selçuk Üniversitesi Nisan 1975’te kurularak 1976-1977 öğretim yılında eğitime başladı. Konya Hastaneleri Yardımlaşma Derneği Başkanlığı da yapan Yılmaz Kulluk, Mezarlıkları Koruma Derneği yönetiminde de bulundu.

Mehmet Keçeciler (1978-1980)

1977 yerel seçimlerinde Milli Selamet Partisi'nden Konya Belediye Başkanı seçildi. Görevi esnasında 12 Eylül Darbesi oldu. Darbenin ardından görevden alındı.

Lütfü F. Tuncel (1980-1984)

Darbe dönemi yıllarında Konya valiliği göreviyle birlikte aynı zamanda belediye başkanlığı görevini de yürütmüştür.

Ahmet Öksüz (1984-1989)

1984 yılı mart ayında yapılan yerel seçimlerde (ANAP) Anavatan Partisi’nden Konya Belediye Başkanı seçildi. 1988 yılında oluşturulan üç merkez ilçe ile büyükşehir olan Konya’nın 1989 seçimlerine kadar geçen süre içinde ilk Büyükşehir Belediye Başkanlığını da yaptı. Ahmet Öksüz döneminde, kanalizasyon şebekesi 40 yıl hizmet edecek şekilde yeniden yapıldı. Bu zamana kadardır Konya’ya hizmet eden raylı sistem tramvay hattının yüzde 80’i tamamlandı. Vatan Caddesi, Millet Caddesi, Kerkük Caddesi gibi Konya trafiğini rahatlatacak caddeler açıldı. 2. Organize Sanayi Sitesi kuruldu, Büsan Sanayi ve çevresi sanayi bölgesi yapıldı, Bosna Hersek Mahallesi tüm istimlakları yapılarak kooperatiflere dağıtımı yapılacak şekilde parselleri yapıldı. Yeni Belediye binası yapıldı, Mevlana Türbesi’nin önünü kapatan İş Bankası binası yıkılarak yolu genişletildi, karşılığında Alaaddin tepesi karşısındaki eski Belediye binası İş Bankası’na verildi.

Maliye Sarayı ve çevresindeki Yapıcı, Nüve, Kemerli, Demirci, ve Uluşahin İş Merkezleri’nin yapıldığı yerlerin imar tadilatları yapılarak ruhsatları verildi. Beyşehir çevre yolu açıldı, Konya’nın şehir planı yapıldı yeni yerleşim alanları açıldı.

Doç.Dr.Halil Ürün (1989-1999)

Halil Ürün yönetiminde yapılan hizmetlerle Konya dünyanın en başarılı sekiz belediyesi arasına girmiş, belediyecilik çalışmaları uluslararası düzeyde ödül almıştır.

Mustafa Özkafa (1999-2004)

Mustafa Özkafa, Fazilet Partisi’nden 18 Nisan 1999 seçimlerinde % 48 gibi yine büyük bir oy oranı ile Konya Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na seçildi.

Mustafa Özkafa döneminde, yeni ve modern bulvarlar, caddeler yapıldı. Ulaşım sorunu büyük oranda çözüldü. İstihdama yönelik birçok projeye imza atıldı. Anadolu’da tramvayı ilk kullanan şehirler arasında yer alan Konya’da tramvay ulaşımı artırıldı.

Tahir Akyürek (2004-2018)

Konya’nın ulaşım master planı yenilendi, yeraltı katlı otoparkları yapıldı. 5 yeni köprülü kavşak ve yaya üst geçitleri tamamlandı. Konya’ya 500 kilometreyi aşan bisiklet yolları kazandırıldı. KOMEK’lerden 600 bin kişi mezun oldu. Kanalizasyon sistemine yatırımlar yapıldı. Daha birçok hizmetler yapıldı.

Uğur İbrahim Altay (2018-)

Uğur İbrahim Altay 2024 yılına kadar görevde kalacaktır. Halen hizmetlerine devam etmektedir.