Rusya Orta Doğu'da "yeni düzen" kurma hevesinde

PARİS (AA) - BİLAL MÜFTÜOĞLU - Rusya'nın Suriye'de rejim güçlerine destek verdiği operasyonların şiddetini artırarak Türkiye, Avrupa Birliği (AB) ve ABD'yi karşısına almasının ardında, Orta Doğu'da bu üç gücün etkisinin azaldığı yeni bir düzen kurmayı hedeflemesinin yattığı ifade ediliyor.

Rusya'nın Suriye'deki askeri müdahalesiyle sivilleri hedef almaya devam etmesine batılı devletler gün geçtikçe daha sert tepki gösteriyor. İngiltere ve Fransa, Suriye'de iç savaşın sürmesinden Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i sorumlu tutarken, Almanya, Rusya'nın sivilleri bombalamasının Suriye'de siyasi süreci engelleyeceğinden endişe duyuyor. Moskova ise sivilleri hedef aldığı iddialarını reddediyor.

Putin'in Suriye'deki saldırgan politikasını AA'ya değerlendiren uzmanlar, Rusya'nın Orta Doğu'da kendi varlığını kabul ettirmeyi hedeflediğini düşünüyor. Uzmanlar, Rusya'nın batının etkin olmadığı yeni bir düzen kurmak adına Suriye'deki savaşta her şeyi mübah gördüğünü belirtirken, AB'nin Putin'in girişimi karşısında zayıf kaldığını ifade ediyor.

- "Putin kendi ülkesini bir arada tutmak uğruna emperyal hedefler peşinde"

Rusya'nın batı ile olan ilişkilerinin Ukrayna kriziyle büyük darbeye uğradığını hatırlatan Avrupa Politikaları Çalışmaları Araştırma Merkezi (CEPS) AB Politikaları Başkanı Steven Blockmans yaptığı değerlendirmede, Rusya'nın Orta Doğu'daki girişimi ile batıyla olan gerilimi çok daha ileri seviyeye taşıdığını ifade etti.

Suriye'deki Rus müdahalesinin Kırım'ın ilhakı sonucu batının uyguladığı yaptırımlara karşılık verilmesinden daha ileri bir hamle olduğunu belirten Blockmans, "Putin için, Suriye'deki meselede, batının Ukrayna politikalarının intikamının ötesinde çok daha büyük çıkarlar söz konusu. Rusya'nın Suriye'ye müdahalesinin ardında Putin'in emperyal ve çarist hevesleri yatıyor" şeklinde konuştu.

Putin'in Suriye'de müdahalesinin şiddetini artırarak kendi ülkesini bir arada tutmaya çalıştığını öne süren Blockmans, "Putin kendi bölgesel entegrasyon modelini uygulayarak Sovyetler Birliği'nin yeniden canlandırılmasını hedefliyor" dedi.

Suriye'deki operasyonla Rusya'nın ayrıca kendisini uluslararası arenada "vazgeçilmez" kılmaya çalıştığını ifade eden Blockmans, Putin'in batılı ülkelerin müzakere masasına oturmak için tüm kozlarını ortaya koyduğunu belirtti.

- "Rusya batıya karşı artık kaybedecek bir şeyi olmadığını düşünüyor"

Alman Marshall Fonu (GMF) Dış Politika Başdanışmanı Ian Lesser ise yaptığı değerlendirmede, Rusya'nın Suriye'deki saldırılarında askeri ya da sivil hedef ayrımı gözetmeksizin agresif bir politika izlemekten çekinmediğine değinerek, "Rusya batıya karşı artık kaybedecek bir şeyi olmadığını düşündüğünden Suriye'deki hava saldırılarında daha sorumsuz bir tavırla hareket ediyor" dedi.

Rusya'nın Ukrayna krizi sonrası batı ile ilişkilerini minimuma indirdiğini, askeri uçağının düşürülmesi sonrası ise Türkiye'yle ilişkileri kopardığını vurgulayan Lesser, "Rusya'nın AB ve Türkiye'yle arası iyi olsaydı hava saldırılarını gerçekleştirmeden önce bir kez daha düşünürdü. Fakat şimdi kendi bombardımanının Türkiye ve Avrupa için yeni sorunlara yol açmasını umursamıyor" yorumunda bulundu.

Rusya'nın Suriye'deki operasyonundan beklentisinin oldukça yüksek olduğunu hatırlatan Lesser, "Rusya ne pahasına olursa olsun kazanmak istiyor, bu hırs da hava saldırılarında şiddetin artırılmasını körüklüyor" ifadelerini kullandı.

Rusya'nın, Suriye rejiminin uyguladığı savaş taktiklerini izleyerek, hava saldırılarında hastane, okul ve sivil yerleşim alanlarını hedef aldığını belirten Lesser, "Suriye rejimi yıllardır sivil ayrımı gözetmeksizin halkı bombalıyor. Esed'in hamisi Rusya'nın da aynı şekilde hareket etmesine şaşırmamak gerekir" dedi.

- Rusya'nın "Yeni Orta Doğu Düzeni" hedefi

Putin'in yalnızca Suriye'de değil Orta Doğu'nun geri kalanında da etkisini artırmaya çalıştığını ifade eden Lesser, "Rusya, Avrupa'nın doğusu ve güneyinde AB ve Transatlantik ortaklarının rahatsız olacağı bir düzen kurmaya çalışıyor. Rusya sadece Suriye'de değil Kuzey Afrika ve Mısır gibi yerlerde de daha fazla söz hakkı sahibi olması gerektiğini düşünüyor" değerlendirmesini yaptı.

Rusya'nın uzun yıllar süren "atalet" sonrası geri dönüş yapmayı arzuladığının altını çizen Lesser, "Bu süreç, Rus milliyetçiliğinin geri dönüşü olarak adlandırılabilir, Rusya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'nın genelinde yeni düzeni belirleyecek bir rol almaya çalışıyor" dedi.

Avrupa'nın mülteci akımına takılmak yerine Rusya'nın uzun vadeli hedeflerinden endişe duyması gerektiğine vurgu yapan Lesser, AB'nin dikkat etmemesi halinde güneyinde ve doğusunda yeni bir düzenle karşı karşıya kalabileceği uyarısında bulundu.

Rusya'nın kurmaya çalıştığı düzende Avrupa'nın çıkarına uymayacak birçok nokta olabileceğine dikkati çeken Lesser, "Rusya'nın bölgede hakim olması daha az Avrupa, daha az ABD ve daha az Türkiye anlamına gelecektir" diye konuştu.

- "Avrupa Rusya'nın girişimlerine karşılık veremiyor"

Uzmanlar, AB'nin, kendi sorunlarıyla boğuşmaktan Rusya'nın "yeni düzen" girişimine karşılık veremediğini ve gittikçe pasifleştiğini belirtiyor.

AB'nin Rusya'nın saldırılarına tepkisini değerlendiren Carnegie Araştırma Kuruluşu Kıdemli Araştırmacısı Judy Dempsey, "Avrupa'nın Rusya'nın agresifleşen politikaları karşısında cevap verecek gücü yok. Putin yerinden hiç kımıldamayıp, Orta Doğu'dan gelen mülteci akımına cevap veremeyen AB'yi nasıl daha da zayıflattığını izleyebilir" yorumunda bulundu.

Avrupa'nın özellikle Rusya'nın Halep bombardımanı sonrası oluşan yeni göç akımıyla daha da kırılganlaştığına değinen Dempsey, "AB şu anda inanılmaz düzeyde zayıf. Mültecileri ağırlayacak nezaketi bile yok. Halbuki Türkiye'nin ne kadar sığınmacı kabul ettiğini düşünürsek bir milyon mülteci AB için hiçbir şey" şeklinde konuştu.

Rusya'nın Suriye müdahalesine karşın AB içerisinde ortak bir dinamiğin gelişmediğine de vurgu yapan Dempsey, özellikle Fransa'da Rusya'nın terör tehdidiyle mücadele konusunda önemli bir oyuncu olduğuna dair yanlış bir algı oluştuğunu ifade etti.