Van’ın kedisi varsa Konya’nın da avurtlağı var
111
Coğrafi ve fiziki özelliklerinin farklılık göstermesi nedeniyle Türkiye’de farklı türde hayvanlar sadece belli alanlarda yaşayabiliyor. Bu tür hayvanlardan biri de Konya’da bulunuyor. Kemirgen bir hayvan olan Konya Avurtlağı’nın sadece Konya’da yaşayan bir tür olduğu ilk defa 1976 yılında Prof. Dr. Bahtiye Mursaloğlu tarafından tespit edildi. Prof. Dr. Mursaloğlu, Konya’da metfun bulunan Hz. Mevlana’ya ithafen bilimsel olarak yaptığı tüm inceleme ve tespitler sonucunda sadece Konya’da yaşadığını kanıtladığı bu türe Mevlevi adını verdi.
211
KONYA AVURTLAĞI NASIL BİR HAYVAN?
Sadece belli bölgelerde bulunan hayvan türleri arasında akla ilk gelen meşhur olduğu için Van Kedisi olsa da birçok bölgede ya da şehirde o bölgeye has hayvan türleri yaşıyor. Mevlevi adıyla anılan ve çok bilinmese de Konya’da yaşamını sürdüren Konya Avurtlağı, bu yönüyle Konya öne çıkıyor. Başka yerlerde yaşadığı henüz tespit edilmeyen ve Konya’da varlığını koruyan Konya Avurtlağı’nın çok bilinmemesinin en önemli nedeni ise gözlerden uzak, sakin bir yaşamı tercih etmesi ve özellikle geceleri gün yüzüne çıkması.
311
GÜNÜNÜN ÇOĞUNU TOPRAK ALTINDA VE UYUYARAK GEÇİRİYOR
Daha çok seyrek otluk alanlarda, ekili ya da ekili olmayan tarlalarda, yüksek yaylalardaki yumuşak topraklarda yaşayan bu kemirci memeli türü, bozkır ve step alanların hayvanı olarak biliniyor. Gününün çoğunu toprak altında ve uyuyarak geçiren Konya Avurtlağı açtığı dehlizlerde hayatını sürdürüyor. Kışın kış uykusuna yatan bu kemirgen, yaz döneminde toplayıp depoladığı tahılları ve bitki yumrularını yiyerek besleniyor. Genellikle bitkisel besleniyor olsa da bulduğu zaman solucan veya böcek türlerini yakaladığında affetmiyor.
411
GECENİN SESSİZLİĞİNDE GÜN YÜZÜNE ÇIKIYOR
Günün büyük bir bölümünü uyuyarak geçiren Konya avurtlağı, yarı karanlık ve sakin hayatı seviyor. Akşama doğru uyanan Konya Avurtlağı, gece saatlerinde daha aktif oluyor. Prof. Dr. Bahtiye Mursaloğlu’nun tespitlerine göre özellikle gece yarısı gün yüzüne çıkan bu tür, kavgacı yapısıyla da dikkat çekiyor. Gereksiz egzersizlerden hoşlanan Konya avurtlağı, hareketli ve oyunu seven bir hayvan olarak nitelendiriliyor.
511
KONYA AVURTLAĞI NASIL BİR HAYVAN?
Sadece Konya’da yaşayan Konya Avurtlağı’nın nasıl bir hayvan olduğunu da Prof. Dr. Bahtiye Mursaloğlu tespit etmiş. Onun tespitlerine göre bu hayvan, tombul yapılı bir kemirgen. Kesici dişlerinin çok gelişmiş olduğu, boyunun ise en ergen olduğu zamanlarda 18 santime kadar çıktığı yine Prof. Dr. Mursaloğlu’nun tespitleriyle kayıt altına alınmış. Kuyruk uzunluğu 2 santim kadar kısa olan Konya Avurtlağı’nın ağırlığının ise 100-150 gram aralığında olduğu da kayıtlara geçen tespitler arasında.
611
Kulakları da kuyruğu gibi küçük olan Konya Avurtlağı’nın yapağı gibi bir kürkü bulunuyor. Sırt tarafı açık kahverengi veya grimsi olan bu kemirgenin karın, boyun ve yanaklarının beyaz olması onu daha sevimli bir hale bürüyor. Kulaklarının gerisinde, kulakta ve omuzda siyah – kahverengi lekeler bulunuyor. Ayaklarının üzeri küçük ve beyaz kıllarla örülü, burun kısımları küt olan Konya avurtlağının dudaklarının dibine açılan ve arkaya doğru omuza kadar uzanabilen esnek yanak keseleri bulunuyor. Bu keselerin içi besinle dolduğu zaman hayvanın başı iki kat büyüklüğe ulaşabiliyor.
711
16 GÜNDE BİR DOĞUM YAPABİLİYOR, 2-3 YIL KADAR YAŞIYOR
Doğal ortamlarda yaşayan, evcil olmayan Konya Avurtlağı, Mart ayından Ekim ayına kadar olan zaman diliminde çoğalıyor. Yaz mevsimi boyunca üç defa bir araya gelen dişi ve erkek avurtlaklar, üç dört günde bir 30-40 dakika kadar çiftleşiyor. Gebelik süresi 16-18 gün olan Konya Avurtlağı, her gebelikte 8-10 kadar, kör ve çıplak yavru doğuruyor. Konya Avurtlağı, yeni doğan yavrusunu ilk birkaç gün, geniş ağız kesesi içerisinde taşıyarak koruyor.
811
NESLİ TÜKENME TEHLİKESİ ALTINDA DEĞİL!
Gece ortaya çıkan, insanlardan uzak yaşayan, sakinliği seven Konya Avurtlağı’nı belki de hayatında birçok Konyalı görmedi. Bu yönüyle akıllara az görülen bu kemirgen hayvanın neslinin tükenme tehlikesi altında olduğu gelecek olsa da Konya Avurtlağı’nın aslında şimdilik yeterli popülasyonu bulunuyor. Kolay üremesi de popülasyonunun artmasında etkili oluyor. Ancak, evlerde süs hayvanı olarak da yetiştirilen ve endemik bir alt tür olan bu hayvanın doğal popülasyonunun korunması ve soyunun kirletilmemesi gerektiği de Konya Avurtlağı’nı tespit eden Prof. Dr. Bahtiye Mursaloğlu’nun notları arasında yer alıyor.
İlk defa Prof. Dr. Bahtiye Mursaloğlu tarafından 1976 yılında Konya’dan toplanmış ve Hz. Mevlâna’ya izafeten tür epitetine “mevlevi” kelimesi eklenerek bilim dünyasına tanıtıldı.
911
PROF. DR. BAHTİYE MURSALOĞLU KİMDİR?
Prof. Dr. Bahtiye Mursaloğlu, İstanbul Erenköy Kız Lisesi’nden 1935 yılında mezun oldu. Ankara Üniversitesi Zooloji Bölümü’nde öğretim üyesi olan Prof. Dr. Mursaloğlu, aynı zamanda milli bir sporcuydu. Atıcılık, binicilik, kayak ve tenis dallarında Türkiye birincilikleri bulunan Prof. Dr. Bahtiye Mursaloğlu, Türkiye'nin tenis tarihinde, teklerde Grand Slam turnuvalarına katılan ilk kadın sporcu oldu.. Bilimsel alanda kemiriciler üzerine çalışan Prof. Dr. Mursaloğlu, bu alanda bilim dünyasına önemli katkılarda bulundu. Konya Avurtlağı veya diğer adıyla Mevlevi de kendisinin bilim dünyasına kazandırdığı ve Konya’ya özgü olan alt kemirgen türlerinden birisidir.
1011
PROF. DR. BAHTİYE MURSALOĞLU’NUN KENDİ KALEMİNDEN ÖZGEÇMİŞİ
1918 Bolu’da doğdu
1925-30 Bolu, Gazipasa İlkokulu’ndan birincilikle mezun oldu
1930-33 Bolu Ortaokulunu birincilikle bitirdi
1933-35 İstanbul Erenköy Lisesi fen bölümünü birincilikle bitirdi
1935-39 Ankara Yüksek Ziraat Enstitüleri’ni dördüncülükle bitirerek Yüksek Ziraat Mühendisi oldu
1939-42 Ankara Tohum Islah Enstitüsü’nde Türkiye savaşa girdiği takdirde üretimi yürütmek üzere görevli olarak çalıştı
1942 Yüksek Ziraat Enstitüleri, Zooloji Kürsüsüne asistan olarak girdi
1947 Körfareler üzerine yaptığı tez ile Zooloji Kürsüsünde doktorasını aldı
1950 Almanca Devlet Lisan sınavını en iyi not alan iki kişiden biri olarak başardı
1951 Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi ,Zooloji Kürsüsü’nün kuruluğu ile bu kürsüye nakledildi ve Doçentlik payesini aldı.
1960-61 Kansas Üniversitesi, Lawrence Kansas, ABD’de Prof. Dr. E.R. Hall’in yanında 18 ay süre ile doktora sonrası araştırma ve yayınlar yaptı.
1965 Ankara Üniversitesi, Zooloji Kürsüsü’nde Citellus turcicuslar üzerine hazırladığı çalışma ile profesör oldu.
1965-66 Fulbright bursiyeri olarak Kansas Üniversitesi, Lawrence, Kansas, ABD’de 15 ay süre ile çalışmalarını sürdürdü.
1966 Kansas Üniversitesi,Lawrence, Kansas ABD’de “full profesörlük” verildi.
1974 5 ay süre ile British Museum,Natural History,Londra İngiltere’de Türkiye’den topladığı örneklerle karşılaştırmalı çalışmalar yaptı.
1978 II International Theriological Congress, Bruna,Çekoslovakya’da Kongre Yürütme Kurulunda dünyadan seçilen 30 danışman arasına girdi.
1976-82 Ek görevli olarak Fırat Üniversitesi, Fen Fakültesi, Elazığ’da çalıştı.
1989 Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümünden yaş haddi ile emekli oldu.
1942-52 Ateşli Silahlar atış müsabakasında Türkiye Birinciliği aldı, pek çok kez Türkiye Bayanlar Kayak birincisi oldu ve iki kez uluslararası kayak yarışlarında Türkiye’yi temsil etti.
Türkiye bayanlar tenis birincisi olarak 60’ın üzerinde uluslararası yarışmada Türkiye’yi temsil etti. 1951'de Paris’e davet edildi ve Dünya Üçüncüsü oldu. Bunu takiben Londra-Tokyo arasındaki başşehirlerde yapılacak maçlar için dünyadan seçilen 6 bayan tenisçi arasında yer aldı.
Bahtiye Mursaloğlu İngilizce, Almanca ve Fransızca bilmektedir ve bir çocuk annesidir.
1111
İdari Görevler
1967-69 Ankara Üniversitesi Senato üyeliği
1972-85 Türkiye Tabiat Koruma Derneği Bilim Kurulu Üyeliği
1976-82 Fırat Üniversitesi Fen Fakültesi Yönetim Kurulu Üyeliği ve
Biyoloji Bölümü Başkanlığı
1978-85 International Theriological Congress Yürütme Kurulu Danışman Üyeliği
1982-85 Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi Fakülte Kurul Üyeliği ,
Yönetim Kurulu Üyeliği , Biyoloji Bölüm Başkanlığı Biyoloji Redaksiyon Komitesi Baskanlığı
Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu Üyeliği
Türkçe karakter kullanılmayan yorumlar onaylanmamaktadır.