Yeni anayasa çalışmaları

TBMM (AA) - EKİP - Meclis'te grubu bulunan siyasi partilerin, yeni anayasa çalışmalarını yürütmek üzere kurulan Anayasa Mutabakat Komisyonunun çalışıp çalışmayacağı konusundaki tavırlarının bu hafta şekillenmesi bekleniyor.

TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı ve AK Parti İstanbul Milletvekili Mustafa Şentop, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yeni anayasa çalışmaları, TBMM Anayasa Mutabakat Komisyonu hakkındaki gelişmeleri ve komisyonun, AK Parti'nin "başkanlık sistemi" önerisi yüzünden tıkandığına ilişkin iddiaları değerlendirdi.

TBMM Anayasa Mutabakat Komisyonu kurulmasının, Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun liderlerle yaptığı görüşmenin ardından gündeme geldiğini, ancak AK Parti'nin hükümet sistemi olarak, "başkanlık sistemi" önerisinin yeni gündeme gelmediğini anımsatan Şentop, 24. Dönem'de oluşturulan TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonuna, Kasım 2012'de "başkanlık sistemi" önerisini verdiklerini belirtti.

Şentop, "CHP, başkanlık sistemi önerisinin komisyonu engelleyeceğini, sabote edeceğini düşünüyordu ise niye 'evet' dedi? CHP, bu öneriyi komisyondan ayrıldığı gün mü öğrendi? CHP, komisyonun kurulmasına 'evet' demiş, komisyon kurulmuş, üç toplantı yapmış ama birden bire aydınlanmış ve AK Parti'nin başkanlık sistemi önerdiğini mi öğrenmiş. Böyle bir durum yok. Bu bir nedense, CHP'nin baştan bu işe 'hayır' demesi lazımdı. Komisyon kurulurken 'siz önerinizi değiştirin, gelin' demeliydi. Bu, bir bahane aslında. CHP'nin gerçekte böyle bir niyeti yok. Komisyonun çalışmayacağını düşünüyorsa, baştan 'hayır' demeliydi" diye konuştu.

24. Dönem'de kurulan ve TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu üyesi olan Şentop, 25 ay süren çalışmalarda 172 maddelik bir metin ortaya çıktığını, ancak partilerin 60 maddede uzlaştığını kaydetti.

Geriye kalan 112 maddede mutabakat olmadığına işaret eden Şentop, şunları söyledi:

"Bize göre, mutabakat olmayan 112 maddenin 13-14 maddesi başkanlıkla ilgili. CHP ise dolaylı da olmak üzere 20 civarında maddenin başkanlıkla ilgili olduğunu savunuyor. Bunları çıkardığımızda geriye 90 madde kalıyor. 90 maddenin başkanlıkla hiç ilgisi yok. Biz 90 maddede anlaşma sağlamamışız. 90 bir tarafta, 20 bir tarafta. Başkanlık dışı konularda daha fazla madde var ki üzerinde anlamamışız."

Şentop, "Tüm konularda anlaştık, bir tek başkanlık konusuna anlaşmazlık var" denilmesini anlayabileceklerini belirterek, ancak temel hak ve hürriyetler de dahil olmak üzere başka başlıklarda da uzlaşma olmadığını vurguladı.


- "CHP'nin farklı öneride bulunma hakkı var da AK Parti'nin yok mu?"


CHP'nin, HDP ve MHP'nin önerilerine nasıl baktığını soran Şentop, şunları anlattı:

"CHP, HDP'nin taleplerine 'evet' diyor mu, bölgesel meclisler, özerklik ve yerel yönetimler önerilerine katılıyor mu? CHP'nin, dil ve vatandaşlıkla ilgili önerilerinde netlik yok. CHP'nin, vatandaşlıkla ilgili resmi önerisi ne bilmiyoruz, çünkü o zaman komisyona iki seçenekli vermişlerdi. CHP'nin bugün ortaya koyduğu tutum, kendi eksikliklerini, kusur ve kabahatini ortadan kaldırmak için kullandığı söylemdir.

CHP'nin sistem önerisi de bugünkü sistemle aynı değil. Klasik parlamenter sistem savunuyor. Cumhurbaşkanı'nın parlamento tarafından seçildiği ve sembolik yetkilerle olan 1961 Anayasası'nı savunuyor. Şu anda öyle mi? Cumhurbaşkanı'nı parlamento seçmiyor, ayrıca sembolik değil. CHP'nin bugünkü modelden farklı öneride bulunma hakkı var da AK Parti'nin yok mu? Evet sistem konusunda uyuşmuyoruz, ama başka konularda da uyuşmuyoruz. Bu değerlendirmeler kendi eksikliklerini, hazırlıksızlıklarını, kendi iç sorunlarını örtmek için uydurdukları temelsiz suçlamalardır. Komisyonda partiler yüzde 100 anlaşacak da tek engel başkanlık deniyorsa, bunu konuşalım ama öyle bir şey yok. HDP ve MHP önerilerinin bir noktada buluşacağını düşünebiliyor muyuz? Komisyon uzlaşma aracı için kuruldu, bu doğru. Mutabakat aramak için kuruldu. Hangi noktalara kadar sağlanabilirse... Ama şu arada tüm partiler birbirinin tekliflerini, millet de partilerin teklifini görmüş ve tartışmış olur."

Şentop, yeni anayasa çalışmalarının nasıl yürüyeceği konusunda bu haftayı görmek gerektiğini vurgulayarak, "Belki partiler, yapılan değerlendirme ve eleştiriler karşısında fikir değiştirir. Öyle olursa komisyon devam edebilir. Aksi halde bu iş farklı kombinasyonlarla devam eder. Anayasa yapma konusunda AK Parti, kararlılığını sürdürür" dedi.


- "Parlamenter sistemi savunmaya devam edeceğiz"


Anayasa Mutabakat Komisyonunun CHP'li üyesi, Genel Başkan Yardımcısı Bülent Tezcan da daha önce uzlaşılan 60 madde ve yüksek yargıyla ilgili maddelerin değiştirilmesini teklif ettiklerini anımsattı.

Tezcan, önceki dönem kurulan Anayasa Uzlaşma Komisyonunda bu maddelerin ihtilaf konusu olmadığına işaret ederek, "Gelin bunu bir ay içinde çıkaralım. Hiç olmazsa temel hak ve özgürlüklerle ilgili bölüm tamamlanmış olur" dedi.

"Yok tamamını değiştireceğiz, yeni bir anayasa yapalım" deniliyorsa bu konuda da söylediklerinin belli olduğunu ifade eden Tezcan, anayasanın ilk dört maddesinin değiştirilemeyeceğini ve parlamenter sistemi savunmaya devam edeceklerini kaydetti.

Komisyonun CHP'li üyesi Muğla Milletvekili Ömer Süha Aldan da "Anayasa masasını devirenin Meclis Başkanı İsmail Kahraman" olduğunu savundu.

Kendisinin toplantıda öneride bulunduğunu, son toplantıda, "Yarına kadar bekleyin, liderlerle buluşun" dediğini anlatan Aldan, "Ama masayı dağıttı. Bundan sonrası Meclis Başkanı'na bağlı" diye konuştu.

- "Uzlaşma, bütün grupların katılması ile anlam taşır"

HDP Mardin Milletvekili, Anayasa Mutabakat Komisyonu Üyesi Mithat Sancar, TBMM Başkanı İsmail Kahraman'ın usül tartışmaları üzerinden bir karar verdiğini ileri sürerek, komisyonun ilk toplantısının törensel nitelikte olduğunu, ikinci toplantıda konuların görüşülmeye başlandığını, toplantıda komisyonun adının ve çalışma ilkelerinin masaya yatırıldığını anlattı.

- "Öneriler üzerinde uzlaşma sağlanamadı"

CHP'nin, komisyonun ismi ve amacına ilişkin, kendilerinin ise komisyonun çalışma amacı ve görev tanımına ilişkin önerilerinin bulunduğunu aktaran Sancar, "Öneriler üzerinde bir uzlaşma sağlanamadı. Meclis Başkanı, bunun üzerine çalışmaların sona erdiğini belirtti. Biz zaten hemen böyle bir karar verilmesinin doğru olmadığını söyledik. Birkaç gün değerlendirme sürecinin daha uygun olacağını ya da başkanın, siyasi parti liderleri ile görüşmesinin yararlı olacağını söylememize rağmen, başkan bunları dikkate almadı" diye konuştu.

"Meclis, anayasayla ilgili tartışmalarda mutlaka önemli bir rol üstlenmelidir, merkezde olmalıdır" diyen Sancar, anayasa çalışmalarına toplumun her kesiminin katılmasını ve çalışmaların şeffaf yürütülmesini istediklerini belirtti.

Sancar, komisyon çalışmalarını basının ve STK'ların izlemesi taleplerinin bulunduğunu anımsattı.

- "Partiler karınlarından konuşmamalıdır"

Sancar, bundan sonra nasıl bir yol izleneceğinin, Meclis Başkanı Kahraman'ın yazacağı yazı ve partilerin belirleyeceği tavra göre ortaya çıkacağını ifade etti.

Mithat Sancar, şöyle devam etti:

"Türkiye'de yeni anayasa arayışından vazgeçilmesini doğru bulmuyoruz. Dayatmaları da aynı şekilde doğru bulmuyoruz. Bizim amacımız anayasayla ilgili kim ne düşünüyorsa, hangi öneriye sahipse bunları masaya yatırsın, hem Mecliste hem de toplumun her kesiminde tartışalım. Bu tartışmaları gölge boksu olmaktan çıkaralım. Yani partiler karınlarından konuşmamalıdır. Ne istiyorsa açıkça söylemelidirler. Toplumda da bu görünsün ve ona göre de siyaset nasıl bir yol izler bu gelişmelere göre herkes kendi açısından belirlesin. Uzlaşma, Meclis'teki bütün grupların katılması ile ortaya çıkacak bir komisyon üzerinde anlam taşır. Meclis Başkanı'nın da bunu dikkate alarak girişimlerini yürütmesini öneriyoruz"

Sancar, CHP'nin önerisinin tartışılması için de bir zaman verilmesi gerektiğini, komisyonu hemen dağıtmanın doğru olmadığını savunarak, başka yollar ve imkanların mutlaka denenmesi gerektiğine işaret etti.


- "CHP'nin önerisi yanlıştı"


MHP Afyonkarahisar Milletvekili, Anayasa Mutabakat Komisyonu Üyesi Mehmet Parsak, Anayasa Mutabakat Komisyonunun çalışma usullerine ilişkin toplantısında CHP'nin "darbe hukukundan arınma ve parlamenter sistem esasına dayalı anayasa yenilenmesi çalışması" önerilerinin yanlış olduğunu bildirdi.

Kimsenin darbe hukukundan yana olmadığını belirten Parsak, darbe ile alakalı ne varsa mevzuatın bundan arındırılması gerektiğini ancak mutabakat komisyonun işinin bu olamayacağını kaydetti.

Parsak, şu görüşlerini paylaştı:

"(Parlamenter sisteme göre çalışmaların yürütülmesi) derseniz o zaman AK Parti'ye 'başkanlık sistemi esasına dayalı çalışmaların yürütülmesi' deme imkanını, HDP'ye de 'özerkliğe dayalı anayasa çalışmaları yürütülmesi' deme imkanını tanırsınız. Parlamenter sisteme sahip çıkan, parlamenter sistemin güçlendirilmesi gerektiğini en çok savunan MHP ama bunu çalışma usullerinin belirlediği toplantıda değil yazım aşamasında müzakere edeceğiz, konuşacağız, kora kor mücadele edeceğiz. Tam mutabakat esası olduğu için bir parti bile muhalefet etse bu metin zaten çıkmaz.

Önce bir AKP ne istiyor, onu sunacak. AKP, başkanlık sistemi propagandasını 'niye karşı çıkıyorsunuz?' üzerinden yürütüyor. AKP, parlamenter sisteme niye karşı çıkıyor, önce bunu izah etmesi lazım süreç içinde. AKP de iyi niyetli masaya oturmamış. Anayasanın yenilenmesi yaklaşımından ziyade AKP'nin seçilmiş krallık sistemine geçiş vizyonu var."


- "CHP pası verdi Başkan golü attı"

Toplantılarda tıkanıklık olması durumunda Meclis Başkanı'nın bunu aşmak için mücadele etmesi gerektiğini belirten Parsak, bunun yapılmadığını öne sürdü.

"Daha üçüncü toplantıda masanın dağılmış olması, AKP ve CHP'nin yaklaşımından kaynaklanmaktadır" ifadesini kullanan Parsak, "Bize bir çağrı yapılmasına gerek yok. Biz zaten masadayız, sorumlu olan da biz değiliz. AKP ve CHP'nin, yol açtıkları sorunu çözmelerini temin edip çalışmaların devam etmesini bekliyoruz. Milletimiz yarın hesabını sorar ve hesabını sorması gereken partiler AKP ve CHP'dir" dedi.

"Biz parlamenter sisteme sahip çıktık ondan masa dağıldı" demenin doğru olmadığını vurgulayan Parsak, 24. Dönem'deki Anayasa Uzlaşma Komisyonunun tutanaklarına bakıldığında, parlamenter sisteme daha çok sahip çıkan partinin MHP olduğunun görüleceğini belirtti.

Parsak, "Bu anayasanın yanlış, eksik, çağdışı yönlerinin düzeltilmesi için biz o masayı önemli bir platform olarak görüyoruz. İnsanlarımızda beklentiyi en üst düzeyde oluşturup sonra da AKP ve CHP'nin el birliğiyle komisyonun daha başında dağıtmasına milletimiz öfkelenir ve hakkıdır da" diye konuştu.

Parsak, komisyonda tam mutabakat esasının benimsendiğini belirterek, "Yarın 'Türk tipi başkanlık sistemi' diye öneri getirdiler. Sadece MHP kabul etmese bile bu anayasa değişkiliği olarak komisyondan çıkmış sayılmayacak. Dolayısıyla bu sabotajlara niye fırsat veriyorsunuz? CHP pası verdi Meclis Başkanı golü attı. Onun 'bu çalışmalardan bir şey çıkmasını beklemiyorum' demesine imkan doğdu. Çalışma usulleri karara bağlansaydı ve ileride tıkanıklık olsaydı Meclis Başkanı'nı 'ben masayı dağıtıyorum' diyemeyecekti" değerlendirmesinde bulundu.