Başbakan Davutoğlu'nun İran ziyareti

TAHRAN (AA) - İranlı uluslararası ilişkiler uzmanı gazeteci yazar Muhammed Ali Destmali, "Türkiye Başbakanı Sayın Ahmet Davutoğlu'nun bu dönemde İran'ı ziyaretini siyasi ve politik yönden çok değerli buluyorum, diğer taraftan İran, önemli bir seçimi geride bıraktı. Ziyaretin seçimlerin ardından gerçekleşmesi de ayrı bir öneme sahiptir" dedi.

Başbakan Davutoğlu'nun cumartesi günü gerçekleştirdiği İran ziyaretiyle ilgili ülkedeki yansımaları AA muhabirine değerlendiren Destmali (38), "Doğrusu bu ziyareti beklemiyordum. İlişkilerin bir seviyeye gelmesi için önce dışişleri bakanı seviyesinde Mevlüt Çavuşoğlu'nun gelmesini bekliyordum. İlişkilerin güçlenmesinin ardından başbakanlık seviyesinde bir ziyaretin olmasını düşünüyordum" ifadelerini kullandı.

Davutoğlu ziyaretinin, iki ülke ilişkilerini geliştirmede Türkiye tarafının güçlü iradesini ortaya koyduğunu dile getiren Destmali, "Suriye ve Irak gibi bölgesel sorunların yaşandığı bir dönemde Davutoğlu'nun ziyareti önemliydi. Ayrıca İran seçimlerinin ardından böyle bir ziyaretin gerçekleşmesi ayrı bir öneme sahiptir" diye konuştu.

-"İlişkiler güçleniyor"

Bu seviyede gerçekleşen bir ziyaretten sonra ilişkilerin daha güçlü bir şekilde devam etmesini beklediklerini fakat bunun kolay olmadığını söyleyen Destmali şöyle devam etti:

"Davutoğlu'nun iyi niyet açıklamaları benim için sürpriz değildi. Sayın Davutoğlu'nun, insani değerler, komşuluk ilişkileri ve İslam dünyasıyla ilgili buna benzer güzel konuşmaları önceden de vardı. Yapılan konuşmaların hayata geçirilmesi için planlı ve gayretli çalışmalar yapılması gerekiyor. Türkiye ile İran arasında stratejik ortaklık konusunda bazı görüşmeler yapıldı fakat bunlar hayata geçirilmedi. Davutoğlu, İran'daki açıklamalarında ortak çıkarlarımız olduğunu, kardeşlikten öte ilişkilerin kurulması gerektiğini net bir şekilde ortaya koydu. Bu iradenin İran tarafında da olduğunu görüyoruz. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani veya yardımcısı İshak Cihangiri olsun onlar da bu konuda önemli açıklamalarda bulundular. Ama dediğim gibi bunun pratiğe geçirilmesi kolay değil."

-"Karşılıklı ziyaretler artmalı"

Destmali, "Mesela iki ülke arasında tarihsel ve kültürel ortaklıkların çokluğuna rağmen diplomatik heyetlerin karşılıklı ziyaretleri azdır. Senede bir dışişleri bakanı gider veya gelir. Üst düzey ziyaretlerin arttırılması lazım" dedi.

Destmali şunları söyledi:

"İran ve Türkiye ilişkileri sadece siyasi, güvenlik ve ekonomik ilişkilerle sınırlı olmamalıdır. Biz kültür alanındaki ortaklığımızı unutuyoruz. Mesela Türkiye'de Mevlana'yı anma, Şeb-i Arus törenlerinde İran'dan dışişleri bakanlığı veya cumhurbaşkanlığı seviyesinde heyetlerimiz oraya gitmelidir. Tebriz kentinde Şehriyar'ı anma programlarında da Türkiye heyeti üst düzeyde bu törenlere katılmalıdır. O zaman bu iyi niyet açıklamaları pratiğe geçirilmiş olur. Üniversite heyetleri karşılıklı ziyaretler gerçekleştirmelidir. Sayın Davutoğlu'nun açıklamaları çok güzeldi. Buna benzer güzel açıklamaları İran tarafında da gördüm. Fakat bunların pratiğe geçirilmesi için plan ve strateji gerekiyor. Karşılıklı heyetler oturmalı ve somut 3 veya 6 aylık eylem planları ortaya konulmalıdır."

-Ticaret

İkili ilişkilerin geliştirilmesi konusunda medya alanında da çalışmalar yapmanın gerekliliği üzerinde duran Destmali, "Türkiye'de medya sektörü dinamik bir alan. İran'da da ciddi bir potansiyel var. Bu alandaki insanlar da birbirlerini daha yakından tanıyabilir ve ülkelerini doğru manada tanıtabilirler" açıklamasında bulundu.

Destmali, "İki ülkenin sahip olduğu imkanlar açısından 30 milyar dolar ticaret hacminin hedef olarak konulması gerçekçidir. Eğer siyasi ve diplomatik bir engel olmazsa ticari alanda bir sorun yaşanmaz. 2 milyona yakın İranlının Türkiye'ye turist olarak gitmeleri ve iki ülke arasındaki yatırım faaliyetlerini düşündüğümüzde bu rakamın 40 milyara çıkması mümkündür" değerlendirmesinde bulundu.

-Suriye dosyası

Bölge sorunlarının diğer alanlarda ikili ilişkilerin geliştirilmesine mani olmaması gerektiğini belirten Destmali, şöyle konuştu:

"Suriye meselesine gelince; bir masa düşünün bu masanın üzerinde ekonomi, kültür, spor ve başka alanlarda 15-20 tane dosya bulunsun. Suriye konusunu da bu dosyalardan biri olarak düşünelim. O halde iki yolumuz var; ya sadece Suriye dosyasını elimize alıp diğer dosyaları masadan atacağız ya da yakın gelecekte çözüme kavuşması güç gözüken Suriye dosyasına rağmen diğer dosyaları da elimize alacağız. Çünkü Suriye konusu sadece İran ve Türkiye'yle alakalı bir konu değildir. ABD, Rusya ve birçok ülkeyi ilgilendiren bir konudur. Yakın bir zamanda çözülmesi de kolay gözükmemektedir. O zaman, bu dosya, ekonomi, kültür ve diğer alanlardaki dosyaların ele alınmasına engel olmamalı. Birçok alanda ortak çıkarlar varken Suriye'de ters düşülebilir. Bu dosyanın çözümü zamana bırakılmalıdır. Ama diğer dosyaları masadan kaldırmayalım. Bu dosyalarla ilgili çalışmalarımız devam etsin. Suriye konusu iki ülke ilişkilerinin tamamını olumsuz yönde etkilemesin".

-"Yeni Türkiye'yi yeteri kadar tanımıyoruz"

"İranlıların Türkiye ve Türk siyasetini anladıklarını düşünüyor musunuz?" sorusuna, Destmali, "Hayır, kesinlikle anlamıyorlar, ama Türkiye de İran'ı yeteri kadar tanımıyor" cevabını verdi.

Destmali sözlerini şöyle tamamladı:

"Biz siyasi ve kültürel alanda, özellikle AK Parti iktidarından sonraki "Yeni Türkiye'yi" yeteri kadar tanımıyoruz. Biz yepyeni bir Türkiye'yle karşı karşıyayız. Bu ne Ecevit, ne Özal ne de Kenan Evren Türkiye'si. Bu, demokrasi, siyaset ve diplomasi alanında yeni bir Türkiye'dir. Bu konuda hem bizim hem de Türk medyasının eksikliği söz konusu. Seçim sonrası İran parlamentosunda kurulacak Türkiye dostluk grubu ile Türkiye Meclisi'ndeki İran dostluk grubunun çalışmaları önemlidir. Eğer bu iki grup gerekli çalışmaları yaparlarsa önemli mesafe alınabilir".