Konya'nın altın çayı şifa dağıtıyor

Ada Çayı, Konya ili sınırları dâhilinde bazı endemik türleri yetişen ve şifalı çay olarak tüketilen güzel kokulu bir bitki.

Batı Anadolu’da tabii olarak yetişen Sideritis cinsi, önemli bir ihraç kapasitesine sahip. Bu cinsin türleri tek veya iki yıllık ufak çalımsı bitkiler. Yüzyıllardır Türk insanı tarafından bazı günlük hastalıkların tedavisi için tıbbi bitki olarak kullanılmakta. Türkiye’de “dağ çayı” ve “ada çayı” olarak bilinen bitki halk tıbbında bitki çayı olarak sinir sistemini yatıştırıcı, antiflamator, antispazmatik, karminatif, analjezik, sedatif, öksürük kesici, mide ağrılarını önleyici, antikonvulsant, soğuktan kaynaklanan öksürüklerde ve sindirim şikâyetlerinde kullanılmakta. Sideritis türleri flavonoid, uçucu yağ, diterpen, fenilpropanoid glikosit ve iridoid glikosit içerir. Ayrıca son yapılan araştırmalarda Sideritis türlerinin antifeedant, antistres, analjezik, antioksidant, antibakteriyel ve antiflamator aktivitelerinin olduğunu gösteriyor.

Konya ili sınırları dâhilinde bu bitkinin üç endemik türü yetişmekte. Bunlar:

Sideritis Hispida (Sert Çay)

Ballıbabagiller (Lamiaceae) familyası içerisinde yer alan bu bitki endemik bir türü. Bu tür ilk kez Davis tarafından 1949 yılında Bozkır Vadisi’ndeki step kalkerli eğimli topraklardan toplanmış. Bitkinin bilim dünyasına tanıtılması ise 1951 yılında gerçekleşti. Bitkinin tür epitet ismine, gövdelerinin sert, batıcı ve kaba tüylerle kaplı olmasından dolayı “hispida” denilmiş. Bu tür yöre halkı tarafından “sert çay, dağ çayı ve ada çayı” olarak bilinmektedir. Halk tarafından araziden toplanan bitkinin çiçekli dallarından hazırlanan çay, soğuk algınlığına karşı ve hazmı kolaylaştırıcı olarak kullanılmakta.

Çok yıllık olan bitki, 45 ila 90 cm uzunluğa kadar boylanabilen basit veya dallanmış gövdelere sahip. Gövdelerin üzeri 2 mm uzunluğa kadar ulaşabilen sert, batıcı ve kaba tüylerle kaplı. Orta gövde yaprakları şeritsi mızrak şeklinde olup, 2-8 cm uzunluğunda. Bitkinin çiçek rengi sarı olup, 11-14 mm uzunluğunda. Çiçeklenme dönemi temmuz-eylül ayları arasında olan bitkinin yaşadığı habitat, 1.100-1.350 m rakımdaki kalkerli meyilli alanlar ve step bölgelerde yer alıyor. LR (Lower Risk: Tehdit Altında) tehlike kategorisi içerisinde bulunan bitki, İran-Turan Fitocoğrafik Bölgesi’nde yer almakta.