Mevlâna’nın Meram’a yolculuğunun sessiz tanığı: Konya'daki mahalle için türlü türlü rivayetler var

Günümüzde Meram’ın seçkin mahallelerinden biri olan Aşkan Mahallesi, doğuda Necip Fazıl Mahallesi, güneyde Yeni Meram Caddesi, kuzeyde Yaka Caddesi, batıda Kürden Mahallesi ile çevrili. Mahallenin sınırı kuzeydoğuda Emirgan Sitelerine dayanır. Yeni Meram Yolu’nun 1937-1938 yıllarında açılması ile güneydeki arazilerinin bir bölümü mahalle dışında kalmış. Eskiden Meram Araştırma Hastanesi ve Ateşbaz Veli Türbesi mevkiin sınırları içerisindeydi. Doğuda Piyale Sokak, batıda Kumluk Sokak bugünün sınırlarını teşkil ediyor.
SELÇUKLU DÖNEMİNDE KONYA’YI MERAM’A BAĞLAYAN TEK YOL
Mahalle adını Aşkan Camii'nin hemen batısında Orta Irmak’ın kenarında kabri bulunan Aşkan Baba’dan almış. Aşkan Baba’nın hangi dönemde yaşadığı ve ne zaman vefat ettiği bilinmiyor. Mahalle sakinlerinin ermiş bir kişi kabul ettiği Aşkan Baba’nın ismi, Arapça âşık kelimesinin Farsça kurala göre çoğul şekli olan “âşıkân”dan geliyor. Mahallenin ismiyle ilgili olarak farklı rivayetler de bulunuyor. Selçuklu Döneminde Konya’yı Meram’a bağlayan tek yol, kıvrıla kıvrıla giden Aşkan yoludur. Hazret-i Mevlâna ve âşık dostları Meram’a bu yoldan gidip geldikleri için semtin adı Âşıkan’a çıkmış; daha sonra adı, “Hıyaban-ı Âşıkân” olarak ünlenmiş. Yine rivayete göre Aşkan Baba’nın bulunduğu yerde Âşıklar Hanı denilen bir han, “Hankâh-ı Âşıkân”, varmış.
İLK MAHALLE MUHTARI VE ESKİ TANINMIŞ AİLELER
Arşiv kayıtlarına göre Aşkan, 18. yüzyıl başlarında Meram’ın bir mevzii, mevkii durumunda. 1960’lı yıllara gelindiğinde Aşkan’ın hane sayısı sadece otuz civarındadır ve Kürden Mahallesi sınırları içerisinde yer alıyor. Yeni Meram Yolu’nun açılması bölgenin gelişmesine büyük katkı sağlamış. Aşkan mevkii, 10 Eylül 1964 tarihinde mahalle sakinlerinin talebi üzerine, Kürden’den ayrılarak müstakil bir mahalle durumuna getirilmiş. Hane sayısı kırk civarında. İlk mahalle muhtarı da Tevfik Küçükkartallar. Nuri İyisoy, Lort Tevfik, Sancıoğulları, Dişikitliler ve Ahaveynler mahallenin eski sakinlerinden ve tanınmış ailelerden bazıları.
AŞKAN CAMİİ DÖNEMİN TEK DİNÎ YAPISI
Meram’dan başlayıp Sedirler’e kadar inen ve Şehir Irmağı da denilen Orta Irmak’ın, asırlar boyu çevresine hayat vermesi dolayısıyla Aşkan bağlık bahçelik bir bölge olagelmiş. Cumhuriyet’in ilk yıllarında meskenler sadece Aşkan Caddesi üzerindeymiş. Aşkan Camii de dönemin tek dinî yapısı olarak biliniyor. Caddenin bilhassa kuzey tarafı Yaka Caddesi’ne kadar bağlık bahçelik tamamen boş araziden ibaret. Daha ötesi, Alavardı Mahallesi’nin bulunduğu bölge ise, tamamen kum bağlarından oluşuyormuş.
GÜNÜMÜZDE AŞKAN
Bugün Aşkan Mahallesi’nde beş cadde ve seksen dört sokak bulunuyor Caddeler; Meram Yeni yol, Aşkan, Yaka ve Fatih ve Prof. Dr. Necmettin Eebakan caddeleri. Aşkan Camii’nden sonra Gaziler, Uhut, Aşkan Büyük Camii, Dutlu ve Gözlüce camileri mahallede yeni yapılan camiler. Sadreddin Konevî Kültür Merkezi ve Makro Market mahalle sınırları içerisindeydi. Ancak bu binanın çetin geçen bir kış sonrası ağır hasar alması nedeniyle yıkılma riski baş gösterdi. Bina, 2021 yılında boşaltılarak tamamen yıkıldı. 2024 yılında ise Konya Büyükşehir ve Meram Belediyeleri tarafından yerine çok fonksiyonlu yeni bir bina yapıldı. Gündoğdu Lisesi, Mehmet Beğen ve Sare Özkaşıkcı İlköğretim okulları mahallenin başlıca eğim kurumları olarak biliniyor.
Türkçe karakter kullanılmayan yorumlar onaylanmamaktadır.