Tank, uçak tanıtımına milyon dolarlık fatura

ANKARA (AA) - GÖKSEL YILDIRIM - Savunma sanayisi ürünlerinin fuarlarda sergilenmesi için kabarık bir faturanın karşılanması gerekiyor. Fuarlarda uçak, helikopter, tank, zırhlı araç gibi büyük boyutlu ürünlerin sergileneceği bir katılımın maliyeti 1 milyon doları buluyor.

Savunma sanayisinde iddiasını artıran sektördeki üreticiler, yurt içi ve yurt dışı fuar katılımlarında savunma sanayisi firmalarına sağlanan teşviklerin artırılması talep ediliyor.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) bünyesindeki Türkiye Savunma Sanayi Meclisi, sektörün mevcut durumu ve geleceğine yönelik beklentiler konusunda Türk Savunma Sanayi Sektör Raporu hazırladı.

Raporda, son 10 yılda sürekli gelişim gösteren, özgün teknoloji edinimlerini ürüne dönüştürerek Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ihtiyaçlarını büyük ölçüde yurt içinden sağlama gayreti içinde bulunan sektörün, gelişimine uygun olarak yurt dışı pazarlarda kendini hissettirmeye başladığı ve savunma sanayisinin gelişmiş ülkelerle kıyasıya rekabet eder hale geldiği belirtildi.

Raporda, bu olumlu gelişmelerin yanı sıra sektörün karşı karşıya bulunduğu önemli sorunlara ve çözüm önerilerine yer verildi.

Buna göre, sektörün öncelikli sorunları arasında "Savunma sanayisine yönelik ihracat fonu ve kredi sistemi eksikliği" gösteriliyor.

Türk Savunma Sanayisi 2006'da 352 milyon dolar olan ihracatını, son 10 yılda yaklaşık 5 kat artırarak, 2015'te 1 milyar 655 milyon dolara yükseltti. Bu seviyedeki ihracat ile Türkiye dünyada 14. sırada yer aldı. Önümüzdeki yıllarda sıralamada daha yukarılara çıkılması bekleniyor.

Savunma sanayi ürünleri ihracatında Türkiye'nin rakibi olan gelişmiş ülkeler hedef pazarlarda uygun koşullarda kredili satış imkanları sunabiliyor, savunma bütçesi yeterli olmayan ülkeler de kredili satış paketine sahip çözümleri tercih edebiliyor.

Daha önceki yıllarda bu konunun gündeme getirilmesiyle Eximbank ile Savunma Sanayii Müsteşarlığı arasında bir protokol imzalandı.

"Eximbank tarafından sağlanan finansman/kredi desteğinin savunma amaçlı sistemler (silah taşımayan savunma sanayi ürün ve sistemler) için veriliyor olması" ve "Eximbank’ın kredi faiz oranının hedef ülkenin kredibilitesinin yanı sıra, Türkiye’nin temin ettiği kredi maliyetine bağlı olarak belirlenmesi, dolayısıyla piyasa faiz oranlarına göre cazip olmaması" nedenlerinden dolayı firmaların rekabet gücünü artıracak bir sonuç ortaya çıkmadı.

Raporda, bu sorunun çözümü için kredili satış yapılan ülkenin, Türkiye ve Türk savunma sanayisi ürünlerine bağımlılığının sağlanabilmesi ve bu hususun politik bir enstrüman olarak da kullanılabilmesi amacıyla hedef ülkelere tavizli ihracat kredisi imkanı sağlanarak ürün ve sistemlerin satışının desteklenmesi önerildi.

- Tanıtım için "kesenin ağzı açılmalı"

Sektörün öne çıkan taleplerinden birini de "yurt içi ve yurt dışı fuar katılımlarında savunma sanayisi firmalarına sağlanan teşviklerin artırılması" oluşturuyor.

Buna göre, yüksek teknolojili stratejik öneme haiz ürünlerin sergilendiği savunma sanayisi fuarlarında fuar alanı kiralama ücretleri oldukça yüksek miktarlara karşılık geliyor. Öyle ki 40-50 metrekarelik bir alanda, gerçek boyutlarda ürün sergilemeden, katılım sağlansa bile 100 bin dolar seviyesinde kira ücretleri ortaya çıkıyor. Uçak, helikopter, tank, zıhlı araç gibi büyük boyutlu ürünlerin sergileneceği bir katılımda ise bu rakam çok rahat 1 milyon dolar seviyelerini bulabiliyor.

Hali hazırda Ekonomi Bakanlığı tarafından yurt dışı fuarlar için sağlanan teşvik fuar başına 15 bin dolar, eğer fuar prestij kategorisindeyse teşvik miktarı 50 bin dolara kadar çıkıyor.

Benzer şekilde, Türkiye'de 2 yılda bir gerçekleştirilen IDEF Uluslararası Savunma Sanayi Fuarı da dünyanın önde gelen savunma fuarları arasına giren, prestijli bir fuar olarak gösteriliyor. Ancak, IDEF için sağlanan teşviklerin de söz konusu fuarın niteliğine uygun seviyede olmadığını değerlendiriliyor.

Raporda, bu sorunun çözümüne yönelik olarak şu öneride bulunuldu:

"Ülkemizin gücünün ve kalkınma seviyesinin göstergesi durumunda olan savunma sanayimizin ülkemizi dünya çapında en üst seviyede tanıtma fırsatı elde ettiği yurt içi ve yurt dışı fuarlarda sağlanan teşvik tutarının 100 metrekare altındaki stant alanları için 100 bin dolar, 100 metrekare üzerindeki stant alanları için 200 bin dolar, gerçek ürünlerin sergilendiği katılımlarda ise stant alanından bağımsız olarak 1 milyon dolara kadar artırılması, ayrıca IDEF’in de prestijli yurt dışı fuarlarla aynı kategoride değerlendirilip, bu kategorideki fuarlar gibi desteklenmesi talep edilmektedir."

- "Yerli malı avantajlarından yararlanılamıyor"

Sektör ayrıca "Kamu İhale Kanunu'nda yerli üretici aleyhine haksız rekabetin giderilmesi" konusunda da beklenti içinde bulunuyor.

Türkiye Savunma Sanayi Meclisi raporunda, Kamu İhale Kanunu'nda rekabetin yerli üretici lehine desteklenmesi amacıyla hizmet ve yapım işlerinde yerli istekliler, benzer şekilde mal alımlarında da yerli malı teklif edenler lehine yüzde 15 fiyat avantajı sağlanabileceğine yer verildiğine işaret edildi.

Ancak yerli malı teklif edenler için fiyat avantajı sağlanması zorunluluğu belirtilmediği için söz konusu avantajın uygulanmadığına, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından orta ve yüksek teknolojili sanayi ürünleri listesi çalışmaları neticelendirilemediğinden bu kategorideki yerli malı ürünler için belirtilen yüzde 15 fiyat avantajı sağlanması zorunluluğunun da hayata geçirilemediğine değinildi.

Raporda, söz konusu sorunun çözümüne yönelik, "Kamu alımlarında yerli malı teklif eden yerli istekliler ile özel imalat süreci gerektiren alımlarda, Türkiye'de üretimi gerçekleştirecek yerli istekliler lehine yüzde 15'e kadar fiyat avantajı sağlanmasına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı uygulanmalı ve yerli katkı oranı teşvik edilerek katkı oranında avans verilmelidir." önerisinde bulunuldu.