Yargıda 2020 böyle geçti

Bakanlık, 2020'de, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından geçen yıl mayıs ayında açıklanan Yargı Reformu Strateji Belgesindeki hedeflerin gerçekleştirilmesi için çalışma yaptı, yasal düzenlemelerin ardından çok sayıda uygulamayı başlattı. 

Yargı Reformu Stratejisi kapsamında 7251 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 28 Temmuz 2020'de Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi, değişiklikle, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'ndan kaynaklanan bazı sorunların giderilmesi amaçlandı ve hukuk yargılamasında yer alan bazı müesseseler revize edildi.

Ön inceleme, belirsiz alacak davası, yargılama süreleri, feragat, sulh ve kabul, tebligat, bozmadan sonra ıslah, ihtiyati tedbir, kanun yoluna müracaat, tamamlama kararları, tahkim, delil tespiti, ticari defterlerin ibrazı, heyetli mahkemelerin çalışma usulü, sulh ve arabuluculuğa teşvik, mahkemelerin uzmanlaşması, ses veya görüntü nakli yoluyla duruşmaların yapılması gibi pek çok usul kurumuyla ilgili düzenlemeler yapıldı.

Yargı Reformu Stratejisi kapsamında Ceza Muhakemesi Kanununda yapılan değişiklikle seri muhakeme usulü ve basit yargılama usulü hayata geçirildi. 1 Ocak 2020'de yürürlüğe giren, yargılama usullerinin basitleştirilmesini ve sadeleştirilmesini sağlayan bu adımla, vatandaşların karşı karşıya kaldıkları yargısal süreçleri daha kısa ve zahmetsiz sonlandırması sağlandı.

Ayrıca, toplumdaki "cezasızlık" algısını ortadan kaldırmak amacıyla yeni infaz düzenlemesi yapıldı. Kadınlar ve yaşlılar için öngörülen konutta infaz usulünün ceza sınırı artırıldı ve çocuklar da bu usule dahil edildi.

Yeni doğum yapan ve toplam 3 yıl ya da daha az süreli hapis cezasına mahkum olan kadın hükümlülerin cezalarını konutunda infaz edebilmesi sağlandı, ilk kez engelli hükümlülere de konutta infaz uygulaması getirildi. Böylece, 5 yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olan hasta veya engellilerin, Adli Tıp Kurumu raporuna bağlı olarak cezalarını konutlarında infaz edebilmeleri sağlandı.

Diğer yandan, geçmişte altı ay ertelenebilen hamile kadınların cezası, yeni düzenlemeyle 1,5 yıla çıkarıldı.

Hükümlü ve tutukluların, iş ve meslek sahibi olmalarını sağlamak, sosyal uyumlarını kolaylaştırmak ve yeniden suç işlemelerini engellemek amacıyla 2020 eğitim öğretim dönemi itibarıyla ceza infaz kurumlarında mesleki eğitim okulları açıldı.

Bu doğrultuda Sincan Ceza İnfaz Kurumu Kampüsü'nde Milli Eğitim Bakanlığının da desteğiyle mesleki eğitim merkezi hizmete girdi.

DİJİTAL DÖNÜŞÜMLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR

Bakanlık, ceza infaz kurumlarında dijital dönüşüm hedefi kapsamında, hükümlülerin yakınları ile görüntülü görüşmesi, elektronik dilekçe arzı gibi yeni uygulama modelleri üzerinde de çalışmalar yürüttü.

Sincan Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda hükümlülerin yakınlarıyla görüntülü görüşmesi sağlayan pilot uygulama başlatıldı.

Mağdur haklarının daha etkin bir şekilde teminine ilişkin "Suç Mağdurlarının Desteklenmesine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi" 10 Haziran 2020'de yayımlandı. Böylece 2020'de yargıda mağdur odaklı uygulamaların geliştirilmesi için Mağdur Hakları Daire Başkanlığı, Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığı olarak yeniden yapılandırıldı. 

Noterliklerde güvenli ödeme sistemi uygulamaya kondu. Bu yöntemle, para alışverişlerinde yaşanan aksaklıklar ve dolandırıcılıkların önüne geçilmesi hedeflendi.

Bu kapsamda noterlik işleminin tamamlanmasından sonra paranın ilgilisine güvenli bir şekilde aktarılması uygulaması, 3 Şubat 2020'den itibaren uygulamaya başlandı. Böylece, paranın, işlem yapıldıktan sonra ilgilinin hesabına geçmesi sağlandı. Noterlik işlemleri için e-Noter uygulamaları devreye alındı.

KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE

20 Mart 2020'de yürürlüğe giren 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun uyarınca verilecek kararlar konusunda uzmanlaşmanın sağlanması amacıyla Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) tarafından görevi sadece tedbir taleplerine bakmak olan "Tedbir Mahkemeleri" faaliyete geçirildi.

Her adliyede kadına yönelik şiddet vakaları hakkında tedbir uygulanmasına karar veren alanında uzmanlaşmış hakimler belirlendi.

Aile içi ve kadına yönelik şiddet vakalarının Cumhuriyet başsavcılıklarında kurulan özel bürolarda görevli Cumhuriyet savcıları üzerinden takip edilmesi, ­nitelikli/tekrarlanan şiddet olgusu içeren vakaların risk değerlendirmesinin daha dikkatli yapılması ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerinden mutlaka sosyal inceleme raporunun istenmesi, ­talep edilecek koruyucu ve önleyici tedbir kararları belirlenirken, kolluk birimleri tarafından doldurulan olay kayıt formu ve hazırlanan sosyal inceleme raporunun dikkate alınması, ­vakaya özel uygun önleyici tedbir kararlarının (öfke kontrolü, stresle baş etme, madde bağımlılığı tedavisi vb.) da göz önünde bulundurulması uygulamaları başlatıldı.

HAVALİMANINDA ADLİYE KURULDU

Yargı süreçlerinde oluşabilecek mağduriyetlerin giderilmesi ve yargı süreçlerinin daha hızlı yürütülmesi amacıyla, İstanbul Havalimanı'nda Gaziosmanpaşa Adliyesi'ne bağlı birim kuruldu.

24 Temmuz 2020'den itibaren HSK tarafından havalimanında 21 ve 22'nci Asliye Ceza Mahkemeleri faaliyete geçirildi. Bu mahkemeler, savcılık yakalama kararlarına ilişkin işlemleri, havalimanında işlenen suçların soruşturmalarını, kesinleşmiş kararların infazını ve para cezalarına ilişkin işlemleri yapmaya başladı.

E-DURUŞMA HAYATA GEÇİRİLDİ

Hukuk mahkemelerindeki duruşmalara sesli ve görüntülü katılımı sağlamak için e-Duruşma uygulaması hayata geçirildi.

Uygulama sayesinde avukatlar, farklı ya da bulundukları şehirlerden duruşmalara video konferans yöntemiyle katılabilme imkanı elde etti. e-Duruşma uygulaması, yaygınlaştırma çalışmaları kapsamında sisteme dahil edilenlerle birlikte ülke genelinde 329 mahkemede uygulanır hale geldi.

2020 yılı adli yılın başlangıcı itibarıyla asliye ceza mahkemelerinin duruşmalarına Cumhuriyet savcılarının yeniden katılmaya başlaması sağlandı.

28 Temmuz 2020'de Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7251 sayılı Kanun ile ticaret mahkemeleri ile fikri ve sınai haklar mahkemelerinin ilke olarak il merkezlerinde kurulması ve o ile bağlı ilçelerdeki davaların da şehir merkezindeki bu mahkemelerde görülmesi sağlandı.

7 Eylül 2020'de "Bilirkişilerin Uyacağı Rehber İlkeler ve Bilirkişi Raporlarında Bulunması Gereken Standartlar" belirlendi ve ülke genelinde bunun uygulama birliğinin sağlanması amaçlandı.

Yapay zeka uygulamalarını adalet hizmetlerinde kullanabilmek amacıyla Bilgi İşlem Genel Müdürlüğü bünyesinde yapay zeka konusunda çalışmalar yapacak bir birim kuruldu.

12 Eylül 2020'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla Demokrasi ve Özgürlükler Adası'nda "Vesayetten Demokrasiye Milli İrade Sempozyumu" gerçekleştirildi.

21 Eylül 2020 tarihinde şehit Hakim Onur Alan'ın adına memleketi Ordu'da eğitim gördüğü ilk ve ortaokulda kütüphane oluşturuldu.

Türkiye Adalet Akademisi bünyesinde uygulama adliyesi kurularak faaliyete geçirildi. Hakim-savcı adaylık dönemi yeniden iki yıla çıkarıldı.

KOVİD-19 SALGIN SÜRECİ

Öte yandan, tüm dünyayı etkisi altına alan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını süresince adalet hizmetlerine yönelik kapsamlı tedbirler alındı ve salgının Türkiye'de görüldüğü ilk andan itibaren çalışmalar, Sağlık Bakanlığı ve Bilim Kurulu ile birlikte yürütüldü.

Bakanlık, bünyesinde kurulan kriz merkezinde; adliyelerde, ceza infaz kurumlarında, Adli Tıp Kurumunda ve noterliklerde alınan önlemleri koordine etti ve süreç boyunca gelişmeleri takip etti.