• Horasan Dervişlerinden Türkmen aşiretlerinden Turgutoğullarına varıncaya kadar gayrimüslimlarin de göç ettiği bir şehir olan Seydişehir, geçmişiyle tarih kokuyor!

Karaman eyaletine bağlı bir şehir olan Seydişehir’de 1584 yılında 978 nefer varken bugünkü nüfusu ise; 2016 nüfusuna göre 64 bin 825.

Seydişehir’i “Seyyid” soyundan gelen bir derviş kurduğuna göre; 19. Yüzyıl Nüfus ve Temettuat kayıtlarında “es-Seyyid” şeklinde kayıtlı kimselerin varlığı söz konusu. “Es-Seyyid”ler, hemen hemen her mahallede olmakla birlikte “seyyid” kelimesiyle kastedilenin “peygamber soyundan gelen kimse” olup olmadığı ise elbette sorgulanabilir. Yalnız şehir merkezinde 20. Yüzyıla kadar “seyyid” kimselerin yaşadığı söylenebilir. Çünkü Seyid Harun Velî Vakfı’nın mütevelli heyetinin Seyid Harun soyundan gelen kimseler arasından seçildiği bilinmektedir.

Seydişehir’e 19. Yüzyıl boyunca Sille’den gayrimüslim göç hareketinin yaşandığı ve Seydişehir’e göç eden Sillelilerin, sonradan gelenlerle birlikte bir mahalle kurabilecek sayıya ulaştıkları da anlaşılmakta olup, buna izin alamadıkları da arşive belgelerinde herhangi bir kayda rastlanmadığından anlaşılmaktadır. Seydişehir’de 1900 sonrası arşiv kayıtlarında az da olsa Ermeni ve Rum nüfusa rastlanmaktadır. 1915 Dahiliye evrakına göre; Seydişehir’de Rum milletinden 25, Ermeni milletinden 128 olmak üzere toplam 152 gayrimüslimin yaşadığı bilgisi mevcut. Sayıları az da olsa 1845’deki Nüfus Defteri’nde “şopor (çingene)” olarak kaydedilmiş kimselerin şehrin her mahallesinde dağılmış durumda oldukları da söylenebilir.

“Seydişehir, daha kuruluşundan itibaren göç almış bir Anadolu kentidir. Seyit Harun Seydişehir’i 1305’te inşa etmiş ve beraberinde Horasan’dan getirdiği 40 dervişi buraya yerleştirmiştir. Şu halde Horasanlı dervişler aileleriyle birlikte buraya gelmişler ve şehrin ilk nüfusunu oluşturmuşlardır.

SEYDİŞEHİR’DE TURGUTOĞULLARI

“Seydişehir’de daha başka yerlerden de göçler olmuştur. Şeyh Ahmed Alâî ailesi bunlardan biridir. Alanya’dan Seydişehir’e göç eden bu aile 1507 yılında 10 hane; 1522 yılında 13 hane kaydedilmiştir. Kent 1467’de Osmanlı idaresine geçmeden önce Seydişehir’e gelip yerleşen ve etkin olan diğer bir sülale Turgutoğullarıdır. Türkiye Selçuklu Devleti’nin kuruluş yıllarında Seydişehir yöresine yerleştirilen Türk oymakları arasında Turgutlu bölükleri de yer almaktadır. Turgutoğulları Orta Asya’dan Anadolu’ya göçerek Konya, Seydişehir, Sarayönü, Kadınhanı ve Ilgın yörelerinde yurt tutmuş bir Türkmen aşiretidir. Merkezi Beyşehir yakınındaki Karahisar olmak üzere ayrı bir beylik kurdukları bazı kaynaklarda yazılmışsa da M. Zeki Oral, para, kitabe ve başka belgeler bulunamadığı için bu beyliği Karamanoğulları tarihi içinde ele almanın uygun olduğunu ifade etmiştir.

Turgutoğullarından Halil Bey oğlu Rüstem Bey (ö. 1439), muhtemelen XV. Yüzyıl başlarında, ailesiyle birlikte Seydişehir’e yerleşmiş ve yaşadığı sürece Seyit Harun Zaviyesi’nde kendi mülkünden verilmek üzere yemek pişirip dağıtılmasını sağlamıştır. Seyit Harun Camii’nin kuzeyindeki Halife Sultan Türbesi’ne bitişik bir türbe yaptırmış ve buraya kendisinden önce amcası Emirşah Bey’in kızı Sultan Hatun ile kendi kızı Dürrühant Hatun defnedilmiş; 1439 yılında Rüstem bey ve oğlu Ali Bey de vefat ederek bu türbeye gömülmüştür. II: Mehmed’in 1467’de Karamanoğulları’na kesin olarak son vermesiyle Turgutoğulları’nın bir kısmı Akşehir ve Ilgın’a çekilmiş; Rüstem Bey’in soyundan gelenler ise Seydişehir’de yaşamaya devam etmişlerdir.” (Dr. Ayşe Değerli, Seydişehir, s.82-83)

Seydişehir’e sürgünlerin yanı sıra 1. Dünya Savaşı sırasında ecnebi esirlerin (İtalyan asıllı, Rusya ve Ukrayna kökenli esirler, Fransız ve İngiliz esirler)varlığı da bilinmekte. Bu arada Kıbrıs’a sürgün edilen Seydişehirli aileler de mevcut.

PAZARTESİ: Horasan Dervişi Seyyid Harun Velî ve Türbesi.