ULUSLARARASI KONYA MİSTİK MÜZİK FESTİVALİ

Bu yıl 16’ıncısı düzenlenecek olan Uluslararası Konya Mistik Müzik Festivali, Konya’da devam eden üç uluslararası festivalden biri olma özelliğini taşıyor. Uluslararası Mistik Müzik Festivalinden başka Konya’da uluslararası bir tiyatro festivali ve bir de öğrenci filmleri festivali düzenleniyor. Bu festivallerin en eskisi Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi tarafından bu yıl 19’uncusu düzenlenecek olan Kısa-ca Uluslararası Öğrenci Filmleri Festivalidir. Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü tarafından geçtiğimiz yıl 11’incisi düzenlenen “Bin Nefes Bir Ses Uluslararası Türkçe Tiyatro Yapan Ülkeler Festivali” de tiyatro alanında ülkemizin adını dünyaya duyuran kültür-sanat faaliyetlerinden biridir.   

Festivaller bir ülkenin tanıtımına katkıda bulunan en önemli kültür-sanat faaliyetleridir. Yıllar içerisinde belirli bir izleyici kitlesi oluşan festivaller aynı zamanda turizm sektörünü de olumlu yönde etkiler. 2004 yılında Mistik Müzik Festivalinin hazırlıkları devam ederken acaba festival başarılı olacak mı, uluslararası müzik çevrelerinden nasıl tepkiler gelecek, festival geleneksel hâle getirilebilecek mi gibi tereddütler olmuştu. Ama tüm bu tereddütlere rağmen Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından 2004 yılında ilki düzenlenen Uluslararası Konya Mistik Müzik Festivali her yıl çıtayı daha da yükselterek çizgisini istikrarlı bir şekilde korudu.

Uluslararası Konya Mistik Müzik Festivalinin koordinatörlüğünü yapan Ahmet Çalışır, Konya’da bir mistik müzik festivali düzenleme fikrinin nasıl ortaya çıktığını şu sözlerle ifade ediyor; “Mesleğim gereği yurtdışında katıldığım konserler ve müzik programları, evrensel bir dil olan müziğin ne kadar etkin olduğunu müşahede etmeme neden olmuştur. Katılmış olduğum konser programları arasında en çok ilgimi çeken ve doğrusu beni imrendiren faaliyetler bir festival çerçevesinde gerçekleştirilenler olmuştur. Bu durum özelde sufi müzik için de geçerlidir. Birkaç ülkenin bir arada sufi müzik özelinde buluşup bir program sunması, gerçekten hem meslekî açıdan yeni bir görgü ve deneyim, hem de sanatsal açıdan yeni açılımlar ve ufuk sağlamaktadır. Yurtdışı konserlerinde bir de söz konusu etkili organizasyonların Türkiye’de ve özelde Konya’da yapılabilmesinin rüyası beni sürekli sarıp durmaktaydı. Böylece Konya’da ihtifallerin yapıldığı hafta içerisinde bir festival gerçekleştirmek, benim büyük rüyalarımdan biri hâlini aldı. Böylesi bir festivali gerçekleştirmek hem ihtifal haftasının biraz daha zenginleşmesi hem de anma programlarının daha şümullü ve değişik kültüre, dine sahip insanların da iştiraki ile neşelenmesini sağlayacaktı. Dolayısıyla bir mistik müzik festivali bir ukde olarak bende yer aldı. Böylesi bir arzuyu gerçekleştirmek ise 2004 Aralık ayında nasip oldu. Konya İl Kültür ve Turizm Müdürü Abdüssettar Yarar’a bu fikrimi açtığımda fevkalade sıcak karşıladı ve kişisel çabaları ile sponsor bulup bu organizasyonun gerçekleşmesini sağladı.”[1]       

Başladığı dönemde aralık ayındaki Vuslat Yıldönümü Anma Törenleri (Şeb-i Arûs) kapsamında yer alan festival 2008 yılından itibaren eylül ayında, kapanış gecesi 30 Eylül’e, yani Mevlâna Celaleddin Rumî’nin doğum gününe gelecek şekilde düzenlenmektedir. İlk yıllarda Konya Ticaret Odası konferans salonunda yapılan festival daha sonra Mevlâna Kültür Merkezi’nde düzenlenmeye başlamıştır. 22-30 Eylül tarihleri arasında Mevlâna Kültür Merkezi, Sultan Veled Salonu’nda gerçekleştirilen festival kapsamındaki bütün konserler ücretsiz olarak izlenebiliyor. Geçtiğimiz yıl festivalde bir ilk gerçekleşmiş ve izleyici sayısı fazla olan bazı konserler Selçuklu Kongre Merkezi’nde icra edilmişti. Mevlâna Celaleddin Rumî’nin doğum yıldönümü etkinlikleri çerçevesinde düzenlenen Konya Uluslararası Mistik Müzik Festivali, dünya halklarının geleneksel, tasavvufî veya dinî nitelikteki mistik müziklerini izleyicilerin beğenisine sunmayı amaçlıyor. Festivalin diğer bir amacı da tüm dünyada izlenme oranı artan geleneksel müzikleri tanıtmak ve bu müziklere popüler unsurlara karışmadan, otantik yapıları ve özellikleri korunarak sergilenebilecekleri, yani kendileri olarak var olabilecekleri bir kültür ortamı sağlamaktır.  

İlk kez 2004 yılında düzenlenen Uluslararası Konya Mistik Müzik Festivaline 6 ülkeden 8 grup katıldı. Festivalin açılışı Ahmet Hatipoğlu yönetimindeki Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu’nun icra ettiği konserle başladı. Daha sonra festivalde sırasıyla Faiz Ali Faiz Topluluğu (Pakistan), Ali Reza Ghorbani (İran), Baba Mirzayev Topluluğu (Azerbaycan), Fener Rum Patrikhanesi İlahi Korosu (Türkiye), Gospel Legend Müzik Topluluğu (Fransa), Sarejova İbn-i Arabî Korosu (Bosna-Hersek), Nevşehir Hacı Bektaş Semah Topluluğu (Türkiye) sahne aldı. Festivalin henüz ilk yılı olmasına rağmen tüm konserlere ilgi en üst düzeydeydi.

2005 yılında ikincisi düzenlenen festivale; Azerbaycan, Özbekistan, Türkiye, Hindistan, İran, Tunus, Kosova ve İspanya’dan gruplar katıldı. Açılışında Azerbaycanlı müzik grubunun sahne aldığı festivalde Türkiye’yi Hacı Bektaş Semah Topluluğu, Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu (Mevlevi Şiirleri Beste Yarışması Konseri) ve Konya Sufistik Müzik Topluluğu temsil etti.

2006 yılında festivale; Hacı Bektaş Semah Topluluğu (Türkiye), Tasavvuf Müziği Topluluğu (Bosna-Hersek), Geleneksel Kore Mistik Müzik Grubu (Güney Kore), Şerali Durayev (Özbekistan), Alim Kasımov (Azerbaycan), Ahmed Ahmedov (Rusya-Dağıstan) ve Şehram Nazıri (İran) katıldı.

2007 yılında Uluslararası Konya Mistik Müzik Festivaline 9 ülke katıldı. Gelenekselleşme yolunda bir aşama daha kat eden festivalin dördüncü yılındaki konukları; Farıda Parveen (Bangladeş), Hesamodin Seraj (İran), Georgia Music Ensemble (Gürcistan), Zabit Nebizade (Azerbaycan), Abir Nasroui (Tunus), Najmuddin Muhammed (Pakistan), Gosbel Legend Music Ensemble (Fransa), Moğolistan Müzik Topluluğu (Moğolistan) ve Hacı Bektaş Semah Topluluğu (Türkiye) idi.

Mısır, Yunanistan ve Senegal 2008 yılında festivale ilk kez katılan ülkelerdi. Beşincisi düzenlenen festivalin konukları; İstanbul Devlet Türk Müziği Araştırma ve Uygulama Topluluğu (Türkiye), Ali Reza Ghorbani (İran), Şeyh Ahmed El-Tunî (Mısır), Nadira Pirmatova (Özbekistan), Müsemmâ Topluluğu (Türkiye), En Chordais Müzik Grubu (Yunanistan), Juan Carmona-Flamenko Müziği (İspanya), Thione Seck-Batı Afrika Müziği (Senegal), Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu-Sema Töreni (Türkiye) idi.

2009 yılında Uluslararası Konya Mistik Müzik Festivaline; Kültür ve Turizm Bakanlığı Ankara Türk Dünyası Müzik Topluluğu (Türkiye), Orupaap Topluluğu (Sudan), Branches Breath Topluluğu-Kuzey Amerika Kızılderili Müziği (ABD), Yesevi Vokal Topluluğu (Kazakistan), Bolat Baysırev ve Arjan Kezerekov-Şaman Ayini (Altay Cumhuriyeti), Namad Ensemble (İran), Enver Hurşid ve Arşad Han Tirakva-Good News Ensemble (Hindistan) ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu (Türkiye) katıldı.

2010 yılında festivalin yedincisi düzenlendi. Festivale; Hossein Alizadeh ve Hamavayan Topluluğu (İran), Gamelan Semara Ratih (Endonezya), Soul to Formosa Topluluğu (Tayvan), Alash Ensemble (Tuva), Tropos Bizans Korosu (Yunanistan), Mehr Ali ve Sher Ali Kavval (Pakistan), Toumani Diabete ve Korosu (Mali), Nırmala Rajasekar (Hindistan) ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu (Türkiye) katıldı.

2011 yılında festivale; Guinee Percussions-Batı Afrika Davulları ve Cenbe (Gine), Maâlem Hamid el Kasrî (Fas), Pandit Hariprasad Chaurasia (Hindistan), The Fairfield Four-Afro Amerikan Gospel Müziği (ABD), Davlatmand (Tacikistan), Tashi Lhunpo Manastır Rahipleri (Tibet), Tengir Too (Kırgızistan), Parissa (İran), Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu katıldı.

Dokuzuncusu 2012 yılında düzenlenen Uluslararası Konya Mistik Müzik Festivalinin konukları; Sima Bina-Horasan Tasavvuf Müziği (İran), Le Mystere Des Voix Bulgares (Bulgaristan), Üstad Ghulam Hussain (Afganistan), Schola Gregoriana Pragensis (Çek Cumhuriyeti), Coumbane Mint Ely Warakane (Moritanya), Sanubar Topluluğu (Çin-Uyugurlar), Aznash Topluluğu (Gürcistan-Çeçenler), Purna Das Baul-Samrat (Hindistan), Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu idi.    

2013 yılında festival 10’ıncı yılını kutladı. Festivale; Zakir Hussain (Hindistan), Lo Cor de La Plana (Fransa), Movements Foundation (Gürciyev-George Ivanovich Gurdjieff), Palsandae (Güney Kore), Tichakunda Mbıra ve Coution Shonhai (Zimbabve), Rhoum el Bakkali Topluluğu (Fas), Alim Kasımov (Azerbaycan), Bit Şah Dervişleri (Pakistan), Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu (Türkiye) katıldı.

2014 yılında 11’inci yılına ulaşan festivalin konukları; Deba-Mayotte Kadın Zikri (Mayotte), Resonet-Codex Calixtinus ve Santiago Hac Şarkıları (İspanya), Badakhshan Ensemble-Pamir Dağları Müziği (Tacikistan), Luzmila Carpio-And Dağları Müziği (Bolivya), Üstad Aashish Khan ve Üstad Pranesh Khan (Hindistan), Kayhan Kalhor Ensemble (İran), Sain Zahoor Ahmad-Sufiyane Kelam (Pakistan), Seni Budaya Nusantara-Açe Sufi Müziği ve Zikri (Endonezya), Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu (Türkiye) idi.

2015 yılında Uluslararası Konya Mistik Müzik Festivaline; Huun Huur Tu Müzik Topluluğu (Tuva Cumhuriyeti), Ensemble Thami al-Harraq (Fas), Bassekou Kouyate ve Ngoni Ba (Mali), Jamaluddin Fakir (Pakistan), Üstad Mohammad Reza Shajarian (İran), Pandit Shiv Kumar Sharma ve Rahul Sharma (Hindistan), İwami Kagura (Japonya), Rabbi Haim Louk-Sefarad Müziği (ABD), Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu (Türkiye) katıldı.

2016 yılında festivalin konukları; Jawa Wayang Sadat (Jawa-Endonezya), Babür’ün Ayak İzinde-Tacik Müziği (Afganistan), Ghazal Ensamble (İran-Hindistan), Esaj Sher Ali Khan (Pakistan), Münşid İlahiler ve Zikir-Nil Sufileri (Mısır), Maulidi Ya Homu: Zanzibar’ın Tasavvuf Töreni (Tanzanya), Maalem Alikane (Fas), Ballake Sissoko (Mali), Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu (Türkiye) idi.

2017 yılında 14’üncüsü düzenlenen Mistik Müzik Festivaline; Mavera Müzik Topluluğu (Türkiye), Hz. Hamza Topluluğu (Bosna-Hersek), Mir Alem Mir Alemov-Mugam Meclisi (Azerbaycan), Geleneksel Sufi Ayinler Topluluğu (Türkiye), Mesut Kurtiş (Makedonya), Urfa Ahengi Topluluğu (Türkiye), Mahsa ve Marjan Vahdat (İran), Dorsaf Hamdani (Tunus), Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu (Türkiye) katıldı.

Festivale bugüne kadar; Türkiye, İran, Pakistan, Azerbaycan, Fransa, Bosna-Hersek, Özbekistan, Hindistan, Tunus, Kosova, İspanya, Güney Kore, Rusya (Dağıstan), Bangladeş, Gürcistan, Moğolistan, Mısır, Yunanistan, Senegal, Sudan, ABD, Kazakistan, Rusya (Altay Cumhuriyeti), Endonezya, Tayvan, Rusya (Tuva Cumhuriyeti), Mali, Gine, Fas, Tacikistan, Tibet, Kırgızistan, Bulgaristan, Afganistan, Çek Cumhuriyeti, Moritanya, Çin, Zimbabve, Mayotte, Bolivya, Japonya, Tanzanya, Makedonya, Lübnan ve Irak’tan müzik toplulukları katıldı.

2018 yılında 15’inci yılına ulaşan festival 20 Eylül 2018 tarihinde “10 Muharrem” TRT Özel Konseri ile başladı ve açılış konseri aynı zamanda TRT’den naklen yayınlandı. Festivalin diğer konukları; İstanbul Tarihî Türk Müziği Topluluğu (Türkiye), Daud Khan Sadozai (Afganistan), Redwan el Asmar (Fas), Daline Jabbour (Lübnan), Şems Topluluğu-Hümayun Şeceriyan (İran), Arianna Savall (İspanya), Kerkük Dedeler Yadigârı Topluluğu (Irak), Zabit Nebizade (Azerbaycan), Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu (Türkiye), Munojot Yolchiyeva (Özbekistan), Alimoğlu “Ruhun Dansı” Topluluğu (Türkiye) idi.

Uluslararası Konya Mistik Müzik Festivaline bugüne kadar Türkiye’den sonra en çok katılım gösteren ülke İran’dır. 2013 yılı hariç her yıl en az bir İranlı müzik topluluğu veya sanatçı festivale konuk olarak katılmıştır. Festivali izlemek üzere İran’dan Konya’ya gelen müzikseverlerin sayısı da diğer ülkelere nazaran daha fazladır. Bugüne kadar festivale 45 ülkeden yüzlerce topluluk ve sanatçı katıldı. 2017 yılında festivalin kayıtlarını yapmaya başlayan TRT bu kayıtları daha sonraki tarihlerde bünyesinde bulunan televizyon kanallarından yayınladı. 2018 yılında festival yine TRT tarafından kayda alındı ve bazı konserler canlı olarak yayınlandı. 2018 yılında Mevlâna Kültür Merkezi’nde, daha önceki 14 yıl içerisinde festivale katılan sanatçı ve toplulukların fotoğraflarından oluşan “Geçmişten Günümüze Mistik Müzik Festivali” adlı bir de fotoğraf sergisi açıldı. Farklı ülkelerden geleneksel mistik müzik icra eden toplulukların buluşma noktası hâline gelen Uluslararası Konya Mistik Müzik Festivali, müzik otoriteleri tarafından bu alanda dünyanın en saygın etkinlikleri arasında gösterilmektedir.