Mükremin Kızılca

Mükremin Kızılca

Halil Bey'e yazılan Kur'an-ı Kerim

Halil Bey'e yazılan Kur'an-ı Kerim

10 Ocak 2025 cuma günü Mevlana Müzesi’ne gittim.

Yazma eserler teşhir bölümünde her vardığımda gördüğüm bir kitabı göremedim.

Bu kitap, 1314 yılında Karamanoğlu Mahmut Bey oğlu Halil Bey'e okuması için yazılan iki ciltlik Kur’an-ı Kerim'di.

50 x 30 ebadında büyük boy Kur’an-ı Kerim her zaman cam vitrinde yerini alırdı.

Yerinde göremeyince hemen müdüriyete Naci Bey'in yanına çıktım ve konuyu öğrenmek istedim.

Kur'an-ı Kerim'in teşhir için Dubai'de olduğunu Mart ayında geleceğini söylediler.

Ancak dijital ortama atılmadığını, ama hakkında Zeren Tanındı ve Atatürk üniversitesinden Şeyda Algaç tarafından bu Kur'an üzerinde araştırma ve doktora tezleri yapıldığını söyleyerek bana yardımcı oldu.

İşte bu yazı adı geçen doktora tezlerinden ve çalışmalardan yola çıkarak hazırlandı.

mukremin-kzilca-1.png

Ancak KMM internet sitesi bilgileri arasında “bazı surelerin Farsçaya çevrildiği” yazıyordu. Oysa bu tezlerde bu konuda geniş bir açıklama da çeviri de yapılmamıştı.

Benim açımdan Halil Bey'e yazılan bu Kur'an'a yapılan çalışmalar henüz tamamlanmış değildir. Eğer ileride müsaade ederlerse ya da dijital ortama atarlar da şahsıma verirlerse Farsça çevrilen Kur’an-ı Kerim'in surelerini de günümüz Türkçesine çevirmeyi hedefliyorum.

mukremin-kzilca-3.png

Kayıtlardan anlaşıldığına göre Halil Bey 1314 tarihinde babası Sultan Mahmut Bey'in en büyük emiridir. Kendisi ise 1340'larda Konya tahtında Karamanoğulları Devleti sultanı olmuştur.

Aşağıdaki resimler: 1. cildin ön ve arka kapağı, altışar satırdan 2 sayfaya yerleştirilen Fatiha suresi, zehebe yani tezhip yapan ustanın kaydı, ketebe yani bu Kur’an-ı Kerim'i istinsah eden yazarın kaydı yer alıyor.

Ketebe kaydı çok önemlidir: İlgili resimde Karamanoğlu Mahmut Bey'in oğlu Halil Bey'in unvanları yer almaktadır.

Resimler Anadolu Türk Tezhip Sanatı Tasarımları adındaki doktora tezinden alınmış olup hazırlayan Sayın Zeynep Demircan Aksoy’dur. Yayın tarihi ise İstanbul 2010 olarak görülüyor.

mukremin-kzilca-4.png

Eser hakkında detaylı bilgi:

Mevlana Müzesinde Karamanoğullarına Ait 2 Ciltlik Kur’an-ı Kerim

El yazması. Env. No. 12. 48.5 x 31 cm. Selçuklu (Karamanoğlu olacak). 1314.

“Kur’an: 1. cilt 826, 2. cilt 801 sayfadır.

Hattatı. İsmail bin Yusuf. Konya şehrinde yazılmış çok kıymetli yazmalardan birisidir. İki cilt olarak yazılmıştır. Kahverengi deri ciltler mıklebsiz olup, geometrik ve bitkisel süslemelere sahiptir. Kâğıdı aharlı ve beyaz renklidir.

Metin sülüsle 7 satır olarak yazılmıştır. Birinci sayfası bütün olarak geometrik tarzda tezhiplenmiştir. İkinci ve üçüncü sayfaların kenarları tezhiplidir. Kur’an-ı Kerim’in secde ve hizip yerleri madalyon biçiminde tezhiplenmiştir. Birinci cild 826, ikinci cild 801 sayfadır.

mukremin-kzilca-5.png

Bazı sureler Farsçaya tercümelidir. İkinci cildin 800. sayfasında madalyon gerisinde “Konyalı Gazi oğlu Yakup tarafından” tezhip edildiği yazılıdır. 801. sayfada mad­alyon içerisinde bulunan ketebe kaydında şunlar ifade edilmektedir:

“Bu Kur’an-ı Kerim’i - Tanrı onun bereket ve burhanını yüceltsin - Karaman oğlu Mahmut oğlu, cihanın asil soylarından hükümdar ve sultanların kardeşi, İslam ve Müslümanların yardımcısı, din ve devletin şecaatlısı, saliklerin, bilginlerin, gazi ve mücahitlerin koruyucusu, dostu ve sığınağı, azgın ve inatçıları kahr ve helak eden, hak yolunda çalışan, hudutlar bekçisi, muzaffer, mansur, müeyyet, adaletli, bilgin ve ümeranın büyüklerinden olan Halil’in - Tanrı onun sancaklarını yükseltsin- devletini kuvvetlendirsin, okuması için 714 / 1314 yılı aylarında, kulların fakiri Yusuf oğlu İsmail, Konya şehrinde yazdı.”

(Kaynak: https://mevlanaturbesi.semazen.net/yazma-eserler/)

Konya Mevlana müzesi yazmaları arasında Karamanoğulları dönemine ait 2 ciltlik bir Kur’an-ı Kerim

1. cilt 826, 2. cilt 801 sayfadır.

Yazısı şekli Reyhani tarzında olan Kur’an-ı Kerim'i, Konya'da H. 714 yılında yani M. 1314 yılında Kâtip Yusufoğlu İsmail Karamanoğlu beylerinden Mahmut Bey'in oğlu Halil Bey'in okuması için yazmıştır.

Gazioğlu Konyalı hattat Yakup ise tezhip etmiştir.

(Kaynak: Anadolu Selçukluları ve beylikleri dönemi tezhip sanatı 13-14. Yüzyıllar / Şeyda Algaç Erzurum Atatürk Üniversitesi 2000)

Sonuç

1 – 1314 yılında Konya kesin olarak Karamanoğullarının başkentidir.

2 – Mehmet Beyin fermanına uyulmayıp, Kur’an Meali Farsça yapılmıştır.

3 – Halil Bey Sultan değildir ancak sultanın oğlu olarak en yetkili emirdir, Kendisi Karamanoğulları Devletine Konya tahtında1340’larda sultan oluyor.

4 – 1314 yılında Konya Darulmülkü Karamanoğulları Devletinin payitahtıdır.

5 – Mevlana müze kaynağında 1314 yılına Selçuklu denmesi açıkça bir hatadır.

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,çok uzun ve ilgili içerikle alakasız,
Türkçe karakter kullanılmayan yorumlar onaylanmamaktadır.
Mükremin Kızılca Arşivi
SON YAZILAR