Şekerfurûş Mescidi ve Türbesi

Konya’nın Meram İlçesi, Sahipata Mahallesi’nde Adalet Sokağı üzerindedir.

1950’li yıllarda gayet harap, bakımsız bir halde olan mescid, günümüzde gayet güzel bir bahçe içerisinde tadilattan geçirilmiş vaziyettedir.

Türkiye Selçuklular döneminde gayet hizmetkâr ve dinden bir sultan olan ilk Alâeddin Keykûbâd döneminde Hicrî 617 (M. 1220) tarihinde Şeker Furûş Hüseyin bin Şaban tarafından yaptırılmıştır. Kubbesi ve duvarlarının bir hususiyeti vardır. Tek kubbeli ve diktörtgen biçimli tuğladan yapılan yapının, dışındaki ve içindeki tezyinattan hiçbir eser kalmamıştır.

Sanat tarihçisi Özönder, Hüseyin bin Şaban’ın, Konya’nın ünlü tüccarlarından olduğunu ve Selçuklular zamanında şekerci olduğunu belirtiyor. Şehrin edebî ve kültürel meclislerinin müdavimlerinden. O günlerin Konyası’na dair belge ve bilgiler arasında; “Şeker-fürûş Mescidi”, Şeker-furûş Hanı”, “Şeker-furûş Kervansarayı” gibi eserlerin adı geçiyor.

Şeker-furûş’a ait olduğu kabul edilen türbe, Hoca Cihan yolu üzerinde, Hoca Fakih’in hemen karşısında Şeker Fabrikası’nın sınırları içerisinde. Günümüzde sadece, mahzeni kalmış Giövde ve örtü sistemi kaybolmuş. Eyvan tarşında inşa edildiği, çinilerle bezeli ve muhteşem bir görüntüye sahip olduğu ve 1306/1888 yılında yıkıldığı kaydedilir.

Bıraktığı hayır ve hasenatlı, mesleği gibi tatlı bir insan olduğunu düşündüğümüz Şeker-furûş’un türbesinin yer aldığı geniş arazide yediyüz yıl sonra bu günkü Şeker Fabrikası’nın inşa edilmiş olması üzerinde durulmaya değer bir tesadüf, bir tevafuk, bir enteresan tensip ve takdir değil mi?

Şeker Furûş Türbesi

Şeker Furuş Türbesi, Konya’nın Meram İlçesi, Dedekorkut Mahallesi’nde Hoca Ahmed Fakih Camii’nin tam karşısında, caddeye bitişik Konya Şeker Fabrikası’nın içerisindedir.

Türbenin eski halini görmüş olan Konyalı, türbenin “Musalla mezarlığındaki Gömeç Hatun Türbesi” gibi eyvan tipte olduğunu, beşikörtüsünün, kemer yüzlerinin ve içinin çinilerle süslendiğini bildirmektedir. Ayracı Konyalı, 1888 yılında bakımsızlık yüzünden kemerinin çöktüğünden, Konya ulemasından Abdül Basir Efendi ile Gevraki Hocanın türbeyi tamir ettirdiklerinden ve de en önemlisi Mehmet Sakîh Efendi’nin bahçesinde bulunan bu türbeyi buradan atmak için, taşlarını Hoca Ahmet Fakih’e yapılacak olan bir çeşmede kullanılmak bahanesiyle bu abideyi yıktırdığından bahseder.

Türbenin günümüzdeki haline gelince; yukarıda bahsi geçtiği üzere türbenin sadece cenazelik kısmı kalmıştır. Bu kısım seneler evvel Şeker Fabrikası tarafından tamir ettirilmiştir. Türbenin üstü şemsiye diyebileceğimiz bir tarzla kapatılmıştır. Türbenin cenazelik kısmına merdivenle inilir. Alt kata giriş güney tarafındandır. Kareye yakın bir plan arzeden cenazelik kısmın duvarları moloz taşlarla örtülmüştür. Adi harçla sıvanmış olan cenazelikte sanduka yoktur. Cenazeliği örten çapraz tonozda temiz bir işçilik müşahede edilir. Şekerfuruş Türbesi, 14.6.1995 tarihinde tescilli yapılara dâhil edilmiştir.

Üstü şemsiye şeklinde korunaklı olan türbenin önündeki mermerde şunlar yazılı:

“Bu türbede büyük mutasavvuf Ahmed Fakih’in talebesi şeker tüccarı Şaban oğlu Hasan yatmaktadır. Bu zat Alâeddin Tepesi güneyinde Şekerfuruş Mahallesi Mescidini miladi 1220 yılında yaptırmıştır. Hocasına yakın olmak için yaptırdığı bu türbeye gömülmüştür. Bügün günümüze yalnız cenazelik katı gelmiş olan türbe 13. yüzyılda yapılmış eyvan tipi Selçuklu türbelerinden birisidir. Türbenin orijinal şekli Musalla Mezarlığındaki Gömeç Hatun Türbesine benzemektedir.”

-----------

Kaynakça:

Yeni Konya, Şeker Furuş Mescidi, 1 Temmuz 1950, s. 3.

Hasan Özönder, Su, Yeşil ve Tarih Kucağı Meram, Meram belediyesi Yayınları, 2003, s. 37.