Beşarebey Mescidi

Türkiye Selçukluları dönemi eseri, Konya’nın Selçuklu İlçesi, Ferhuniye Mahallesi’nde Süt Tekkesi’nin hemen ilerisinde bulunmaktadır.

Keykâvus İbni Keyhüsrev’in hükümdarlığı zamanında Âhur Bey’i Zeyneddin Beşare Bey tarafından, 29 Temmuz 1219 tarihinde inşa ettirildiği, kitabesinde belirtilmektedir.

Kitabe şöyledir: “İmara Hazelmescid fi eyyamı Devleti-s Sültanilgalib

İzzeddînâ Veddiyn Ebü’l-feth Keykavus bin Keyhüsrev

Bürhani Emir’ül-Mü’minin-el Abdizzaif el Muhtaç ile Rahmetüllah

Zeyneddin Başare Ahur Bey Es-Sultanı fittarihi Hamis Aşera Cemaziyel evvelü senetün aşera mietin.”

Kitabenin her iki tarafında, siyah çerçeveli turkuaz yeşili, nefis Selçuklu çinileriyle birer ibare daha görülmektedir. Zaman içerisinde büyük ölçüde tahribata uğradığı için, okunamaz durumdadır. Bulunduğu mahallenin isminden dolayı “Ferhuniye Mescidi” diye de bilinir. İ. Hakkı Konyalı, XIII. yüzyılın ilk yarısında İç Anadolu’da meydana gelen çok şiddetli bir depremin, önemli zararlar verdiği mimari eserler arasında bu mescidin de bulunduğunu belirtir. Günümüze gelinceye kadar büyük küçük birçok tamir gördüğü, izlerinden anlaşılmaktadır. Bilinen önemli onarımlardan birisi, Konya Valisi Şahinşah bin Beyazit tarafından yaptırılanıdır. Cumhuriyet döneminde de çeşitli tarihlerde onarılmıştır. 1958 yılında, hayırseverler tarafından esaslı şekilde yeniden onarılmıştır, kubbesi kurşunla kapatılmıştır. Konya Büyükşehir Belediyesi, bu tarihi mescidi, çevresini açarak 1994 yılında tekrar tamir ettirmiştir. Günümüzde Vakıflar Müdürlüğünün yaptığı restorasyonla mescid, mazideki görünümüne benzetilmeye çalışılmıştır.

Harimi kare planlı olup Türk üçgenleri ile geçilen tuğla örgülü tek kubbe ile örtülmüştür. Mescidin yan duvarları taş, örtüsü tuğladan inşa edilmiştir. Mihrabın orjinalinin çini mozaik olduğu sanılmaktadır. Minber yenidir. Önünde dikili duran antik mermer sütun sadaka taşıdır. Beşare Bey, yaptırdığı diğer eserleri gibi bu mescidinin her türlü masrafını en iyi şekilde karnşılamak için, zengin gelirli vakıflar tahsis etmiştir. Tarihi süreçte vakıflarının bozulup gelirlerinden mahrum kalınca, mukadderatıyla baş başa kalmıştır.

Zeyneddin Beşşare Bey

Türkiye Selçukluları dönemi saray görevlisi olan Zeyneddin Beşşâre bin Abdullah, I. İzzeddin Keykavus ve Alâeddin Keykubad dönemlerinin en önemli emirlerinden birisidir. Selçuklu Devleti’nin yapılanmasında köklü değişiklikler yapmıştır.

Zeyneddin Beşşare, Alâeddin Keykubat tahta geçtikten sonra hapsedilerek 1223 yılında öldürüldü. Zeyneddin Beşşare, Ferhuniye Mahallesi’nde bulunan mescidin banisi olup ayrıca, Niğde kalesi içinde bulunan bugün adı Alâeddin Camii olan yapı da Zeyneddin Beşare tarafından yaptırılmıştır. Yapının üç satırlık giriş kapısındaki kitabede Sultan Alâeddin’e her tarafta övülen sultanların sultanı, kendisine ise Allah’ın şefaatine muhtaç aciz bir kul, demektedir (Mehmet Ali Hacıgökmen, Konya Ansiklopedisi, c. 2, s 89-90).”