Ahmet Öztemel

Ahmet Öztemel

TİYATRO

TİYATRO

1948 yılında kurulan “Uluslararası Tiyatro Enstitüsü” kararıyla 1961 yılından beri dünyada “27 Mart Tiyatro Günü” olarak kutlanıyor. Dilimize Yunanca’da seyirlik yeri anlamına gelen theatron sözcüğünün İtalyanca theatro’sundan girmiş bu sanat dalının adı. Dünya’da ilk Yunan toplumunda dinsel içeriklerle başlayıp Ortaçağ’da kilise tiyatrosu olarak devam ediyor. 13. Yüzyılda manastır dışının da ilgisini çekiyor, İtalya’da Rönesans tiyatrosu olarak gelişiyor, ancak bu çağın en önemli eserleri İngilizlere ait. 16. Yüzyılda Fransızların hakimiyetinde. İlk gelişmiş teknolojideki tiyatro binasını 17. Yüzyılda Fransız Başbakanı kardinal Richeleu yaptırıyor. 19. Yüzyılda Almanya’da romantik tiyatro anlayışı, 20. Yüzyılda epik tiyatro ortaya çıkıyor. Tiyatro’nun kelime anlamı “bir öyküyü sahne olarak ayrılmış bir yerde oyuncuların söz ve hareketleriyle canlandırmaları sanatı”. Ülkemizde 1860 yılında Güllü Agop ile Gedikpaşa Tiyatrosu kurulmuş. İbrahim Şinasi’nin” Şair Evlenmesi” sahne almış ilk oyun. Ülkemizde tiyatro anlayışında 1839 öncesi kukla, meddah, Karagöz, orta oyunu örnekleri ön plana çıkıyor. 1839-1908 Tanzimat ve İstibdat Dönemi’nde batılı anlayış tiyatroya hakim hale geliyor. III. Selim döneminde İstanbul’da opera sahneleniyor, II. Mahmut da bu dönemde tiyatroya destek veren sultanlar arasında. 1830 yılında İzmir’de tiyatro sahnesi hizmete giriyor. 1858 yılında Sultan Abdülmecit, Dolmabahçe Sarayı yakınlarında saray tiyatrosu yaptırmış. 1889’da Sultan Abdülhamit Yıldız Sarayı bahçesinde yabancı tiyatro ve opera oyunu sergilenmesine destek vermiş. 1873 Namık Kemal’in “Vatan Yahut Silistre” adlı eseri yazılıp sergileniyor.1875 yılında doğaçlamaya dayanan tuluat tiyatrosu ön plana çıkmaya başlamış. 1914’te İstanbul’da zamanın Belediye Başkanı Dr. Cemil Topuzlu tarafından Darülbedayi kurulması önemli adım. 1920 yılı Afife Jale’nin sahneye çıktığı yıl. En önemli Türk oyuncumuz Ahmet Fehim. 1927 Muhsin Ertuğrul’un Darülbedayi’nin başına geçmesiyle Türkçe eserler dönemi başlıyor. 1932 yılında Atatürk, Ankara Türkocağı sahnesinde Akın piyesini izliyor. 1941 yılında Tatbikat Sahnesi ile eğitimli tiyatrocular dönemi başlamasını 1949 yılında Devlet Tiyatrosu kurulması izliyor. 1950 yılında Muhsin Ertuğrul banka desteğiyle ilk özel tiyatro Küçük Sahne’yi faaliyete geçiriyor. 1970’li yıllarda politik tiyatro örnekleri sergileniyor. Günümüzde gerek devlet, gerek özel tiyatrolar ve tiyatro eğitimi veren okullarımız devrede.

Tiyatro sanatçımız Halit Akçatepe’yi bugünlerde kaybettik, ebediyete intikal eden tüm sanatçılarla birlikte kendisine rahmet diliyorum. Halit Akçatepe denilince en önemli oyunu Hababam Sınıfı’nı ve Rıfat Ilgaz’ı anmamak olmaz. 1957 yılında kitaplaşan Hababam Sınıfı 1975 yılında ilk kez filme dönüştürüldü. 1911 yılı Cide doğumlu Rıfat Ilgaz şair, öykücü, romancı, mizah yazarı, öğretmen, gazeteci. 1941 yılında Yurt ve Dünya adlı derginin yayın kadrosuna katıldı; saf ırk olamayacağı, uygarlık yaratma ile ırk arasında ilişki kurulamayacağı, ırk üstünlüğü kuramının Avrupa’nın emperyalist emeklerine hizmet eden kılıf olduğu görüşüyle ön plana çıktı. 1944 yılında yayınladığı şiir kitabı nedeniyle tutuklandı. Toplam 5.5 yılı hapiste, ömrünün bir bölümü verem hastalığı nedeniyle sanatoryumlarda geçen edebiyatçının 1949 yılında yayın yoluyla cumhurbaşkanına hakaretten 3 yıl, Mısır kralıyla, İran Şahı’na hakaretten de 7 ay hapis cezası almışlığı vardır. Yazar 7 Temmuz 1993 tarihinde İstanbul’da hayatını kaybetti.

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,çok uzun ve ilgili içerikle alakasız,
Türkçe karakter kullanılmayan yorumlar onaylanmamaktadır.
Ahmet Öztemel Arşivi
SON YAZILAR